طرح بهینه تجهیز اماکن مسکونی به لوازم کاهنده مصرف آب (مطالعه موردی شهر اصفهان)

با توجه به اهمیت نقش مدیریت مصرف آب به عنوان بخش بزرگی از مدیریت تقاضا، استفاده از تجهیزات و لوازم کاهنده مصرف که در بعد فنی مدیریت مصرف مطرح می گردد، می تواند تأثیر قابل توجهی در کاهش مصرف آب شهری داشته باشد. این سوال مطرح می شود که چنانچه شرکت های آب و فاضلاب تصمیم به اجرای طرح تجهیز اماکن مسکونی به لوازم کاهنده مصرف داشته باشند، چگونه آن را اجرایی سازند. در این مقاله طرح بهینه تجهیز اماکن مسکونی به لوازم کاهنده مصرف ارائه شده است که در طی آن با توجه به اطلاعات و آمار سال 96 برای مشترکین شهر اصفهان و قیمت های همان سال، بسته لوازم کاهنده، جامعه هدف و روش اجرای طرح بیان شده است. با توجه به نمودار سود-هزینه بسته های تعریف شده لوازم کاهنده (6 بسته)، بسته بهینه لوازم کاهنده مصرف برای هر واحد مسکونی شامل 3 سرشیر کاهنده (پرلاتور)، 1 سردوش و 1 فلاش تانک می باشد. با توجه به هزینه و تأثیری که این بسته در کاهش مصرف دارد، مشترکین پرمصرفی که متوسط مصرف ماهانه آنها دو برابر الگوی مصرف می باشد، به عنوان جامعه هدف برگزیده شدند. از بین سه روش پیشنهادی برای اجرای طرح، با توجه به بعد اقتصادی و اجرایی، روش توزیع بسته لوازم کاهنده مصرف در بین مشترکین جامعه هدف و دریافت هزینه آن از طریق اقساط بر روی قبوض آب بها، دارای دوره بازگشت کوتاه تر و امکان بیشتر برای اجرا شدن، می باشد.

1. مقدمه

با توجه به محدودیت های منابع آبی، مدیریت تقاضا در دهه های اخیر بر مدیریت عرضه پیشی گرفته است. در ایران نیز با توجه وضعیت شدید کم آبی، کاهش شدید بارش که منجر به افزایش شرایط خشکسالی شده است از یک طرف و افزایش مصارف آب در کاربری های مختلف نظیر شرب، صنعت و کشاورزی از طرف دیگر باعث شده است که مقوله مدیریت تقاضا با نگاه جدی تری پیگیری شود. مدیریت مصرف بخش گسترده ای را در مدیریت تقاضا به خود اختصاص می دهد که با اقداماتی همچون اقدامات فنی، فرهنگی، قانونی، تعرفه ای، سیاستگذاری و ... قابل انجام می باشد. در بحث اقدامات فنی استفاده از تجهیزات و لوازم کاهنده مصرف به عنوان یک اقدام اساسی محسوب شده که می تواند تأثیر قابل توجهی در کاهش مصرف آب شرب داشته باشد. از آنجا که در اکثر نقاط کشور آب شرب و بهداشت از یک شبکه تأمین می شود، هر آنچه از این شبکه مورد استفاده قرار می گیرد شامل وسایل آب بر و وسایل آب پخش، لازم است که در بحث مدیریت مصرف به آن توجه گردد. لوازم کاهنده مصرف آب در هر دو بخش آب برها و آب پخش ها مطرح می گردند. در خصوص آب برها وسایلی که راندمان بالاتری داشته و میزان مصرف آب در آنها پایین تر باشند و در خصوص آب پخش ها لوازمی شامل انواع شیرهای اهرمی، الکترونیک و پدالی، انواع سردوش های کاهنده، انواع سرشیرهای کاهنده (درفشان)، فلاش تانک های کاهنده، واترجت و ... در دسته تجهیزات کاهنده مصرف قرار می گیرند. به طور کلی برای کلیه آب پخش ها، لوازم و تجهیزاتی وجود دارد که یا با جایگزینی آنها و یا تجهیز وسایل موجود به آنها، کاهش مصرف آب رخ می دهد. در این مقاله طرح تجهیز اماکن مسکونی به لوازم کاهنده مصرف آب مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

1-1- تاریخچه

برای انجام طرح شناخت اجزاء مصرف آب خانگی، تعیین پرمصرف ترین اجزاء مصرف و تأثیر لوازم کاهنده مصرف اهمیت ویژه ای دارد. چندین مطالعه داخلی و خارجی در مورد اجزاء مصرف آب در خانه، لوازم کاهنده مصرف آب و همچنین نتایج تجهیز خانه ها به این لوازم انجام شده است. در سال 1998 نتایج تحقیقات چهار ساله در مصرف آب در خانه و تأثیر تجهیز خانه به لوازم کاهنده مصرف در 12 شهر آمریکای شمالی را منتشر شد (Heaney et al., 1998). اجزاء مصرف آب داخل خانه طبق شکل 1 بدست آمد و نشان داده شد که با تجهیز آنها به لوازم کاهنده و کم مصرف می توان سرانه مصرف را از 70-65 به 45-40 گالن در روز برای هر نفر (35%) کاهش داد.

شکل 1- درصد اجزاء مصرف آب داخل خانه در آمریکای شمالی  (Heaney et al., 1998)

 

مهمترین مطالعه انجام شده در زمینه تعیین میزان اجزاء مصرف آب خانگی مطالعاتی است که توسط مرکز تحقیقات انجمن امور آبی آمریکا (AWWARF) و طی گزارش آن در سال 1999 و ویرایش اول و دوم در سال 2013 و 2016 منتشر گردید. شکل 2، 3 و 4 به ترتیب نتایج این سه مطالعه را نشان می دهند. در این مطالعات تعدادی از مشترکین خانگی تک واحدی انتخاب شده و با بررسی مصارف آنها، مصرف سرانه و درصد مصرف هر کدام از اجزاء مصرف آب ارائه شده است (Mayer et al., 1999; DeOreo and Mayer, 2013; DeOreo et al., 2016).

شکل 2- درصد اجزاء مصرف آب داخل خانه طبق مطالعات AWWARF (Mayer et al., 1999)

 

در مطالعات انجام شده در سه ایالت آمریکا در طی سال های 2000 تا 2003 تأثیر تجهیز خانه ها به لوازم کاهنده مصرف و همچنین استفاده از لوازم آبر بر کم مصرف (ماشین لباسشویی) بررسی گردید. در هر یک از این مطالعات که در ایالات واشنگتن، کالیفرنیا و فلوریدا انجام گرفت، نمونه ای از خانه های تک واحدی انتخاب و میزان مصرف آب آنها قبل و بعد از تجهیز بررسی گردید. در این مطالعات بیشترین کاهش مصرف مربوط به توالت ها، ماشین لباسشویی و نشت (که عمدتا مربوط به فلاش تانک ها بوده است) بوده و در مطالعه آخر سردوش ها نیز پس از دو مورد توالت و ماشین لباسشویی قرار گرفت. در شکل 5 درصد اجزاءمصرف آب داخل خانه در مطالعه انجام شده در ایالت کالیفرنیا نشان داده شده است. در سومین مطالعه که در شهر تامپا واقع در فلوریدا و بر روی 26 خانه تک واحدی انجام گرفت، پس از تجهیز مصرف سرانه 49% کاهش یافته بود. (Mayer et al., 2003; Mayer et al., 2004).

شکل 3- درصد اجزاء مصرف آب داخل خانه طبق مطالعات AWWARF (DeOreo and Mayer, 2013)

 

شکل 4- درصد اجزاء مصرف آب داخل خانه طبق مطالعات AWWARF (DeOreo and Mayer, 2013)

 

شکل 5- درصد اجزاء مصرف آب داخل خانه در کالیفرنیا (Mayer et al., 2003)

 

مرکز آب Yarra Valley در استرالیا در سال 2004، مصارف 300 خانه در ملبورن را در دو بازه زمانی دو هفته ای در تابستان و زمستان مورد مطالعه قرار داد که درصد اجزاء مصرف داخلی خانه طبق شکل 6 حاصل شده است (Roberts, 2005).

شکل 6- درصد اجزاء مصرف آب داخل خانه طبق مطالعات Yarra Valley (Roberts, 2005)

 

برنامه 4 ساله ای که از سال 2005 در 4 شهر در ماساچوست شروع شده و نتایج آن در سال 2009 منتشر شد، شامل 4 استراتژی برای کاهش مصرف آب طراحی و اجرا گردید که یکی از استراتژی های آن خود شامل دو برنامه بود: لوازم کاهنده مصرف رایگان برای مصارف داخلی خانه و تخفیف برای خرید توالت و ماشین لباسشویی و ظرفشویی کم مصرف. (Tsai, et al., 2011).

در سال 2013 مدلی برای کم هزینه ترین روش کاهش مصرف آب در خانه ارائه گردید. در این مدل که بر اساس داده های 5 ساله 2011-2006 کالیبره شده بود، اقدامات مدیریت مصرف به دو گروه کوتاه مدت و بلند مدت تقسیم بندی شده که تأثیر و هزینه هر کدام از آنها در مدل وارد شده بود. نتیجه اولیه این مدل آن است که کم هزینه ترین روش کاهش مصرف در خانه تجهیز حمام و روشویی ها به لوازم کاهنده مصرف است اما بیشترین پتانسیل کاهش مصرف را توالت ها دارند. همچنین لحاظ نمودن تخفیف برای ماشین لباسشویی با راندمان بالا، بیشترین میزان کاهش مصرف آب در واحد هزینه را دارد (Cahill, et al., 2013).

ملکی نسب و همکاران پایلوتی شامل دو گروه 40 تایی خانه (به عنوان شاهد و تیمار) را در شهر کاشان بررسی نموده که گروه تیمار به سرشیر آشپزخانه و دستشویی و سردوش حمام تجهیز شد که نتیجه آن 22 درصد کاهش مصرف آب را نشان می دهد. هزینه تهیه این قطعات در طول 10 ماه از محل کاهش مبلغ قبوض آب، برگشت می شود در حالی که عمر مفید قطعات 5 ساله است. همچنین نسبت سود به هزینه 5.8 محاسبه گردید (ملکی نسب و همکاران، 1386).

ملکی نسب و قالیباف به بررسی نصب لوازم کاهنده مصرف در شهر شاندیز پرداختند و با نصب کنتورهای مجزا، کلیه مصارف انتهایی 23 مشترک منتخب را در یک دوره 9 روزه قبل و بعد از نصب سردوش و درفشان اندازه‌گیری کردند. اجزاء مصرف آب طبق شکل 7 بدست آمده است. نتیجه بررسی، کاهش 34-27 درصد مصرف هر کدام از مصارف انتهایی تجهیز شده و کاهش 26 درصدی مصرف کل خانه را نشان داد. (ملکی نسب و قالیباف، 1386).

از جمله مطالعات دیگر انجام شده برای تعیین الگوی مصرف در شهر تهران با همکاری سازمان ملل (یونسکپ) در سال 1384 می باشد که اجزاء مصرف طبق شکل 8 حاصل شده است (یونسلو 1387).

در ابتدای دهه 90 آبفا استان اصفهان با تأکید شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور، پروژه روش شناسی اندازه گیری مصرف آب هر یک از اجزاء مصرف آب خانگی را در دستور کار خود قرار داد. این شرکت با بررسی روش های مختلف نهایتا به روشی برای اندازه گیری اجزاء مختلف آب خانگی دست یافت و با اجرای آن برای 16 واحد خانگی توانست درصد مصرف هر جزء را احتساب نماید. شکل 9 نتیجه تحلیل داده های ثبت شده در 10 مشترک خانگی توسط آبفا اصفهان را ارائه می نماید.

شکل 7- درصد اجزاء مصرف آب داخل خانه طبق مطالعه انجام شده در شاندیز (ملکی نسب و قالیباف، 1386)

 

شکل 8- مطالعات انجام شده برای تعیین الگوی مصرف در شهر تهران (یونسلو، 1387)

 

شکل 9- درصد اجزاء مصرف آب داخل خانه طبق مطالعه انجام شده در آبفا اصفهان-گزارش 1394

 

2. مواد و روش ها

آنچه در این مقاله به آن پرداخته می شود، ارائه طرح بهینه لوازم کاهنده مصرف برای مشترکین خانگی است. برای این طرح لازم است موارد زیر تعیین گردند:

• نوع لوازم کاهنده مصرف
• جامعه هدف
• روش اجرای طرح

 

2-1- نوع لوازم کاهنده مصرف

برای تعیین مجموعه بهینه لوازم کاهنده برای یک خانه مسکونی لازم است که ابتدا لیست لوازم کاهنده مصرف قابل استفاده در یک خانه، میزان تأثیر و قیمت آنها مشخص شده  و سپس نسبت به بهینه سازی آن اقدام گردد. در این مقاله از نمودار سود- هزینه برای دستیابی به بسته کاهنده مصرف استفاده شده است.

به طور کلی برای کلیه آب پخش ها، تجهیز کاهنده مصرف آن نیز طراحی، ساخت و عرضه شده است. لوازم کاهنده مصرف قابل استفاده در یک خانه مسکونی و میزان تأثیر آنها در کاهش مصرف در جدول 1 ارائه شده است. به منظور تهیه طرح بهینه لوازم کاهنده، بسته هایی شامل ترکیبی از لوازم ارائه شده که از ساده ترین بسته که شامل 3 پرلاتور است تا تکمیل ترین بسته که شامل کلیه لوازم جدول 1 است تعریف شد که در جدول شماره 2 این بسته ها به همراه قیمت هر بسته ارائه شده است (قیمت ها مربوط به سال 96 و تنها قیمت خود تجهیزات بوده و هزینه نصب در آن لحاظ نشده است).

جدول 1 – لیست لوازم کاهنده مصرف و میزان کاهش مصرف آنها

جدول 2– بسته های لوازم کاهنده مصرف و قیمت آنها

شماره بسته	تعداد لوازم کاهنده مورد نیاز هر بسته				قیمت (تومان)
	پرلاتور	سردوش	فلاش تانک	ست کامل شیرآلات اهرمی
1	3				13050
2	3	1			55550
3	3	1	1		115550
4	2	1	1	1 عدد شیر اهرمی سینک	218700
5		1		1	432500
6		1	1	1	535000

 

به منظور استفاده از نمودار سود- هزینه لازم است که سود حاصل از هر بسته نیز مشخص شود که در اینجا سود حاصل از آنها میزان کاهش مصرف هر بسته خواهد بود. جهت تعیین کاهش مصرف هر بسته، مقدار مصرف آب در هر جزء مصرف در خانه با استفاده از مطالعات انجام شده در این زمینه که در مقدمه به آنها اشاره شده و همچنین میزان سرانه مصرف آب خانگی در اصفهان مورد استفاده قرار گرفته و با استفاده از جدول 1 میزان کاهش مصرف هر بسته تعیین شد. سرانه مصرف آب خانگی در شهر اصفهان در سال 1396 برابر 154 لیتر در روز برای هر نفر بوده که با احتساب بعد خانوار 3.17 نفر در خانواده، مقدار کل مصرف آب هر واحد مسکونی 488 لیتر در روز برآورد می شود. جدول شماره 3 ، برآورد مقدار و درصد هر جزء مصرف آب در خانه را در اصفهان نشان می دهد. اعداد این جدول با استفاده از مطالعات انجام شده در داخل و خارج کشور که در بخش 1-1 ارائه گردید، ثبت شده اند. جدول شماره 4 نیز میزان کاهش مصرف آب در نتیجه استفاده از بسته لوازم کاهنده را ارائه می کند.

جدول 3 - برآورد مصرف آب پخش های مختلف در یک واحد مسکونی در اصفهان

	آشپزخانه	روشویی	شیر توالت	فلاش تانک	شیر حمام	سردوش
درصد	28%	13%	12%	8%	8%	20%
مقدار (لیتر)	137	63	59	39	39	98

 

جدول 4 – میزان کاهش مصرف آب با استفاده از بسته های لوازم کاهنده مصرف بر حسب لیتر

به منظور استفاده از نمودار سود- هزینه، مقدار هزینه و میزان مصرف آب هر بسته استفاده شده است. شکل 10 نمودار سود- هزینه 6 بسته پیشنهادی را نشان می دهد. همانطور که در نمودار نیز مشخص است نقطه بهینه که محل تلاقی دو نمودار است در بین دو بسته شماره 3 و 4 قرار گرفته است. از آنجا که از یک طرف نقطه بهینه متمایل به بسته شماره 3 است و از طرف دیگر میزان کاهش مصرف (مقدار مصرف) در این دو بسته نزدیک به یکدیگر بوده در حالیکه قیمت بسته 4 بالاتر از قیمت بسته 3 است، بسته شماره 3 که شامل 3 عدد پرلاتور، 1 عدد سردوش و 1 عدد فلاش تانک است به عنوان بسته بهینه لوازم کاهنده مصرف در یک واحد مسکونی انتخاب می گردد که کاهش مصرف 28 درصدی و قیمت 115 هزار تومان دارد.

شکل 10 – نمودار سود- هزینه بسته های پیشنهادی لوازم کاهنده مصرف آب

2-2- جامعه هدف

برای طرح بهینه لوازم کاهنده مصرف آب برای مشترکین مسکونی، پس از تعیین بسته بهینه لوازم کاهنده، لازم است جامعه هدف نیز مشخص گردد. جامعه هدف می تواند کلیه مشترکین مسکونی شهر باشد یا فقط قسمتی از آنها. چنانچه تنها بخشی از مشترکین مسکونی هدف طرح باشند این بخش چگونه و بر چه مبنایی انتخاب گردند؟

بدین منظور به بررسی مشترکین مسکونی شهر اصفهان در سال 96 از نظر تعداد، میزان مصرف آب و مبلغ درآمد ناشی از قبوض آب بها آنها پرداخته می شود. جدول 5 وضعیت مشترکین مسکونی شهر اصفهان در سال 96 را ارائه می کند. در این جدول همچنین مشترکین مسکونی به تفکیک طبقات مصرف زیر 20 (زیر الگوی مصرف)، از 20 تا 40 (بالاتر از الگو و کمتر از دو برابر الگوی مصرف) و بالاتر از 40 (بالاتر از دو برابر الگوی مصرف) مترمکعب در ماه را ارائه می نماید. همانطور که در جدول نیز مشخص است متوسط مصرف ماهانه مشترکین خانگی شهر اصفهان 12.3 مترمکعب بوده که نشان می دهد که مقدار متوسط مصرف آب توسط مردم اصفهان مناسب بوده است.

 

جدول 5 – وضعیت مشترکین مسکونی شهر اصفهان در سال 1396

مشترکین خانگی	انشعاب قرائت شده	آحاد قرائت شده	مقدار مصرف (مترمکعب)	متوسط مصرف ماهانه (مترمکعب)	جمع کل درآمد (میلیون ریال)	متوسط نرخ کل (ریال)
طبقات مصرف ماهانه (مترمکعب)
0 تا 20	308,020	709,261	90,673,971	10.7	316,592	3492
20 تا 40	58,181	99,707	27,742,858	23.2	134,276	4840
40 به بالا	2,351	3,065	1,851,867	50.3	31,266	16883
جمع کل	368552	812033	120,268,696	12.3	482134	4009

از آنجا که بسته شماره 3 لوازم کاهنده مصرف به عنوان بسته بهینه انتخاب گردید که مقدار کاهش مصرف ناشی از نصب آن 28 % می باشد، چنانچه مشترکین مسکونی شهر اصفهان اقدام به نصب لوازم این بسته نمایند، تغییرات مصرف و میزان درآمد آب بها ناشی از آن طبق جدول شماره 6 خواهد بود.

 

جدول 6 – مقایسه مصرف و درآمد آب بها قبل و بعد از نصب لوازم کاهنده (بسته شماره 3)

در مشترکین خانگی شهر اصفهان در سال 96

 

همانطور که در جدول 6 مشاهده می شود در نتیجه نصب لوازم کاهنده مقدار مصرف و در نتیجه مبلغ آب بها نیز کاهش می یابد. حال بایستی بررسی شود که در هر کدام از ردیف های فوق با توجه به هزینه صرف شده برای این لوازم چه مقدار آب ذخیره می شود و در نهایت با مقایسه آنها گروه مشترکین جامعه هدف که بیشترین سود و کمترین هزینه را به دنبال دارد انتخاب شود. در جدول 7 میزان کاهش مصرف آب در یک سال و معادل آن بر حسب لیتر بر ثانیه به همراه هزینه لوازم کاهنده جهت رسیدن به این مقدار کاهش، ارائه شده است. همانطور که در جدول نیز نشان داده شده است کمترین هزینه برای هر لیتر بر ثانیه آب ذخیره شده، مربوط به مشترکین پر مصرف با مصرف بالاتر از دو برابر الگوی مصرف (بالاتر از 40 مترمکعب در ماه) بوده که برابر 214 میلیون ریال می باشد. بنابراین بهترین جامعه هدف به منظور نصب لوازم کاهنده مصرف، 3065 واحد مسکونی پر مصرف (2351 مشترک) در شهر اصفهان می باشند.

 

جدول 7– قیمت واحد هر لیتر بر ثانیه آب ذخیره شده ناشی از نصب لوازم کاهنده مصرف

در مشترکین خانگی شهر اصفهان در سال 96

مشترکین خانگی	تعداد آحاد	کاهش مصرف (مترمکعب در سال)	کاهش مصرف (لیتر بر ثانیه)	قیمت تجهیز به لوازم کاهنده مصرف (میلیون ریال)	قیمت واحد لیتر بر ثانیه ذخیره شده (میلیون ریال)
طبقات مصرف ماهانه (مترمکعب)
0 تا 20	709,261	25,388,712	805	815,650	1,013
20 تا 40	99,707	7,768,000	246	114,663	466
40 به بالا	3,065	518,523	16	3,525	214
جمع کل	812,033	33,675,235	1,068	933,838	875

 

2-3- روش اجرای طرح

برای طرح بهینه لوازم کاهنده مصرف آب برای مشترکین مسکونی، لازم است که نحوه اجرای طرح نیز مشخص گردد. به منظور تجهیز اماکن مسکونی می توان از روش های زیر استفاده نمود:

• توزیع و نصب رایگان بسته لوازم کاهنده مصرف در بین مشترکین جامعه هدف
• توزیع بسته لوازم کاهنده مصرف در بین مشترکین جامعه هدف و دریافت هزینه آن از طریق اقساط بر روی قبوض آب بها
• الزام مشترکین جامعه هدف به خرید و نصب بسته لوازم کاهنده مصرف

بازگشت سرمایه خرید و نصب تجهیزات کاهنده مصرف چه توسط شرکت آبفا و چه توسط خود مشترک انجام پذیرد، باید بررسی گردد. در این بررسی هزینه خرید و توزیع لوازم به عنوان هزینه طرح برای شرکت آبفا و مشترک لحاظ می شود و کاهش هزینه تولید آب ناشی از کاهش مصرف، به عنوان سود برای شرکت آبفا و کاهش مبلغ قبض آب بها به عنوان سود برای مشترک در نظر گرفته می شود. اگرچه با انتخاب هر کدام از این روش ها شرکت آبفا موفق به کاهش 16 لیتر بر ثانیه تولید خود خواهد شد که  معادل کاهش هزینه 396 میلیون تومان می باشد (قیمت تمام شده هر مترمکعب آب در نقطه سربه سر در سال 96 برای شهر اصفهان 7843 ریال بوده است) و از طرف دیگر هزینه قبض مشترکین هم کاهش خواهد یافت. از آنجا که مشترکین پر مصرفی که متوسط مصرف ماهانه آنها بالاتر از 40 مترمکعب است، به عنوان جامعه هدف انتخاب شده اند، کاهش مبلغ قبوض سالانه برای یک واحد محاسبه شده که برابر 1.15 میلیون تومان حاصل شد. در محاسبه بازگشت سرمایه تنها سود مربوط به هزینه صرف شده لحاظ شده است و از سایر سودها صرفنظر شده است. هزینه، سود و بازگشت سرمایه در سه روش ذکر شده در جداول 8 و 9 ارائه شده اند.

چنانچه روش اول یعنی توزیع و نصب رایگان بسته لوازم کاهنده مصرف در بین مشترکین جامعه هدف انتخاب گردد، شرکت آبفا بالغ بر 350 میلیون تومان برای خرید لوازم و 43 میلیون تومان برای توزیع آنها هزینه نماید که بازگشت سرمایه آن طبق جدول 9 برابر یک سال خواهد بود.

در روش دوم یعنی توزیع بسته لوازم کاهنده مصرف در بین مشترکین جامعه هدف و دریافت هزینه آن از طریق اقساط بر روی قبوض آب بها، هزینه 0.115 میلیون تومان توسط مشترک و پرداخت اقساطی آن به عنوان سرمایه گذاری اولیه انجام می شود که بازگشت سرمایه آن برای هر واحد 0.1 سال (حداکثر 2 ماه) می باشد. از طرف دیگر هزینه توزیع آن بر عهده شرکت آبفا می باشد که مبلغ 43 میلیون تومان است که دوره بازگشت سرمایه آن برای شرکت آبفا هم 0.1 سال (حداکثر 2 ماه) خواهد بود.

 

جدول 8– هزینه اجرای تجهیز مشترکین جامعه هدف به لوازم کاهنده مصرف آب شهر اصفهان در سال 96

 

جدول9– سود و دوره بازگشت سرمایه اجرای تجهیز مشترکین جامعه هدف به لوازم کاهنده مصرف آب شهر اصفهان در سال 96

در روش سوم یعنی الزام مشترکین جامعه هدف به خرید و نصب بسته لوازم کاهنده مصرف، هزینه 0.115 میلیون تومان توسط مشترک به عنوان سرمایه گذاری اولیه است که بازگشت سرمایه آن برای هر واحد 0.1 سال (حداکثر 2 ماه) می باشد.

علاوه بر بعد اقتصادی طرح، سهولت اجرا و همچنین درصد اطمینان از اجرای طرح نیز بایستی در نظر گرفته شود. اگرچه مقدار سرمایه اولیه برای مشترک در روش دوم و سوم برابر است و در روش سوم نیز هزینه توزیع نیز از هزینه های شرکت آبفا کسر می گردد، اما از آنجا که در روش سوم پرداخت اقساطی برای مشترک وجود ندارد و نحوه اجرای الزام و کنترل انجام آن باری بر دوش شرکت آبفا خواهد بود، روش دوم بر روش سوم ارجحیت دارد.

با توجه به بعد اقتصادی طرح و سهولت اجرا، روش دوم، توزیع بسته لوازم کاهنده مصرف در بین مشترکین جامعه هدف و دریافت هزینه آن از طریق اقساط بر روی قبوض آب بها، به عنوان بهترین گزینه روش اجرای تجهیز مشترکین مسکونی به لوازم کاهنده مصرف برگزیده می شود.

 

4. نتیجه گیری

با توجه به اهمیت نقش مدیریت مصرف به عنوان بخش بزرگی از مدیریت تقاضا، استفاده از تجهیزات و لوازم کاهنده مصرف که در بعد فنی مدیریت مصرف مطرح می گردد، می تواند تأثیر قابل توجهی در کاهش مصرف آب شهری داشته باشد. در حال حاضر این سوال مطرح است که بهترین و مؤثرترین آنها کدام یک می باشد و چنانچه شرکت های آب و فاضلاب تصمیم به اجرای طرح تجهیز اماکن مسکونی به لوازم کاهنده مصرف داشته باشند، چگونه آن را اجرایی سازند. در این مقاله طرح بهینه تجهیز اماکن مسکونی به لوازم کاهنده مصرف ارائه شده است که در طی آن با توجه به اطلاعات و آمار سال 96 برای مشترکین شهر اصفهان و قیمت های همان سال، بسته لوازم کاهنده، جامعه هدف و روش اجرای طرح بیان شده است. با توجه به نمودار سود-هزینه بسته های تعریف شده لوازم کاهنده (6 بسته)، بهینه ترین بسته لوازم کاهنده مصرف برای هر واحد مسکونی شامل 3 سرشیر کاهنده (پرلاتور)، 1 سردوش و 1 فلاش تانک می باشد. با توجه به هزینه و تأثیری که این بسته در کاهش مصرف دارد، مشترکین پرمصرفی که متوسط مصرف ماهانه آنها دو برابر الگوی مصرف می باشد، به عنوان جامعه هدف برگزیده شدند. از بین سه روش پیشنهادی برای اجرای طرح، با توجه به بعد اقتصادی و اجرایی، روش توزیع بسته لوازم کاهنده مصرف در بین مشترکین جامعه هدف و دریافت هزینه آن از طریق اقساط بر روی قبوض آب بها، دارای دوره بازگشت کوتاه تر و امکان بیشتر برای اجرا شدن، دارد.

5. مراجع

1. ملکی نسب، ا.، و قالیباف سرشوری، م.،، ۱۳۸۶ ، بررسی کاهش مصرف آب خانگی به واسطه نصب تجهیزات و شیرآلات کم مصرف، اولین همایش سازگاری با کم آبی، تهران،
2. ملکی نسب، ا.، ابریشم چی، ا. و قالیباف سرشوری، م.، ۱۳۸۶ ، ارزیابی صرفه جویی در مصرف آب خانگی به واسطه استفاده از قطعات کاهنده مصرف، مجله آب و فاضلاب، شماره 62، صفحه 11-2.
3. یونسلو، ص.، 1387، مدیریت تقاضای آب شهری، همایش تأمین، تقاضا و مدیریت مصرف، تهران.
4. DeOreo, W.B., and Mayer, P.W., (2013), Residential end uses of Water study update, Water Research Foundation, Denver.
5. DeOreo, W.B., Mayer, P.W., Dziegielewski, B., and Kiefer, J.C., (2016), Residential end uses of water, Version 2: Executive Report, Water Research Foundation, Denver.
6. Heaney, J.P., DeOreo, W.B., and Mayer, P.W., Lander, p., Harpring, J., Stadjuhar, L., Countney, B., and Buhlig, L., (1998), “Natural of Residential Water Use & Effectiveness of Conservation Programs”, Basin Boulder Area Sustainability Information Network.
7. Mayer, P.W., DeOreo, W.B., Opitz, E.M., Kiefer, J.C., Davis, W.Y., Dziegielewski, B., and Nelson, J.O., (1999), Residential end use of water, AWWA Research Foundation and American Water Works Association, Denver.
8. Mayer, P.W., DeOreo, W.B., Towler, E., and Lewis, D.M., (2003), Residential indoor water conservation study, East Bay Municipal Utility District and The United States Environmental Protection Agency, Colorado.
9. Mayer, P.W., DeOreo, W.B., Towler, E.,Martien, L., and Lewis, D.M., (2004), Tampa Water Department residential water conservation study, East Bay Municipal Utility District and The United States Environmental Protection Agency, Colorado.
10. Roberts, P., (2005), “Yarra Valley Water 2004 Residential End Use Measurement Study”, Yarra Valley Water.
11. Tsai, Y., Cohen, S., and Vogel, R.M., (2011), “The impact of water conservation strategies on water use: four studies”, Journal of the American Water Resources Association, 47(4): 687–701.
12. Cahill, R., Lund, J.R., DeOreo, B., and Medellin-Azuara, J., (2013), “Household water use and conservation models using Monte Carlo techniques”, Journal of Hydrology and Earth System Sciences, 17, 3957–3967.