تجربه ی کاربرد شیرآلات پدالی کاهنده مصرف آب در استان فارس

ضرورت اصلی کاربرد شیرآلات پدالی کاهنده مصرف آب، الگوسازی و انجام اقدامات عملی در راستای منطقی تر نمودن مصرف آب در مدارس و اماکن پرمصرف استان فارس بوده است. این موضوع از دو جهت برای شرکت آب و فاضلاب فارس حایز اهمیت است: نخست مشکلات و هزینه های تامین آب در استان فارس که همراه با چالش ها و هزینه های فراوانی است و دیگر این که آب تامین شده جهت کاربری مدارس و برخی اماکن با تعرفه خیلی ناچیزی (حدود یک بیستم قیمت تمام شده) در اختیار آنها قرار می گیرد، لذا به دلیل شکاف زیاد میان هزینه های قیمت تمام شده و قیمت عرضه محصول، هرگونه کاهش مصرفی در این بخش، منجر به صرفه جوئی مناسبی در منابع مالی شرکت نیز خواهد بود. ضرورت دیگر، تاثیرات ترویجی و فرهنگی در جامعه هدف طرح یعنی دانش آموزان نیز منجر به اشاعه فرهنگ صرفه جوئی آب در خانواده ها و درسطح جامعه خواهد شد که این موضوع نیز از رویکردهای اساسی وزارت نیرو جهت خروج از بحران کم آبی موجود است. ضرورت دیگر بحث، اثرات بهداشتی کاربرد شیرآلات پدالی در مدارس و اماکن درکاهش انتقال بیماری های واگیر نظیر آنفلوانزا و ... در میان دانش آموزان و جامعه است. مطابق مطالعات انجام شده، راه عمده سرایت بیماری های واگیردار و به خصوص آنفلوانزا از طریق تماس با شیرآلات در دستشویی ها و آبخوری های مدارس و اماکن عمومی است. ناگفته پیداست که این موضوع نیز اثرات قابل توجهی در سلامتی جامعه و نیز اقتصاد ملی دارد. در مدت دو سال، 2300 دستگاه شیر پدالی کاهنده مصرف توسط شرکت آبفای فارس در سطح مدارس و برخی اماکن پرمصرف استان نصب گردید که تحلیل های اثربخشی، نشان دهنده کاهش مصرف آب آنها بین 30 تا 60 درصد نسبت به دوران مشابه قبل از نصب بوده است. با توجه به ثمربخشی اجرای این طرح، مدیران سازمان آموزش و پرورش استان فارس نیز متقاعد شدند که این طرح با مشارکت مدارس استان و با یک بسیج کم نظیر برای اولین بار در چنین سطح گسترده ای در مدارس استان اجرائی شود که قطعا در صورت اجرا یک الگوی برتر و یک تجربه منحصر به فرد مدیریتی و تولید صنعتی در حوزه اجرائی نمودن سیاست های صرفه جوئی و نیز راهکارهای اقتصاد مقاومتی خواهد بود.

1. مقدمه

آمارهای بانک جهانی و شواهد فراوانی وجود دارند که حاکی از بحران شدید آب در ایران است. طبق این آمار، ایران در بین 180 کشور دنیا از لحاظ برخورداری از منابع آب در رتبه نامناسبی قرار گرفته است. با توجه به این گزارش، منابع کنونی آب ایران کمتر از 0.4 میانگین جهانی است. اگر با توجه به جمعیت هر کشور این آمار مورد مطالعه و بررسی قرار گیرند، حاکی از آن است که وضعیت سرانه آب در ایران بحرانی تر خواهد بود. سرانه منایع آب در ایران به حدود 1300 مترمکعب رسیده است. سرانه منابع آب در جهان و کشورهای پردرآمد دنیا به ترتیب 3.6 و 6.65 برابر ایران است. تاسف بارتر اینکه با وجود کمبود شدید منابع آب در کشور، ایران از لحاظ مصرف آب در جایگاه ششم دنیا قرار گرفته است. طبق آمار بانک جهانی، مصرف آب در ایران بیش از 3.5 برابر میانگین جهانی آن است. این رقم در بخش شرب نیز بیش از دو تا سه برابر میانگین جهانی است. ضرورت اصلی این تجربه، انجام اقدامات عملی و الگوسازی در راستای منطقی تر نمودن مصرف آب در مدارس و اماکن پرمصرف استان فارس بوده است. این موضوع از دو جهت برای شرکت آب و فاضلاب فارس حایز اهمیت است: نخست مشکلات و هزینه های تامین آب در استان که همراه با چالش ها و هزینه های فراوانی است و دیگر این که آب تامین شده جهت کاربری مدارس و برخی اماکن با تعرفه خیلی ناچیزی (حدود یک بیستم قیمت تمام شده) در اختیار آنها قرار می گیرد، لذا به دلیل شکاف زیاد میان هزینه های قیمت تمام شده و قیمت عرضه محصول، هرگونه کاهش مصرفی در این بخش، منجر به صرفه جوئی مناسبی در منابع مالی شرکت نیز خواهد بود. ضرورت دیگر، تاثیرات ترویجی و فرهنگی در جامعه هدف طرح یعنی دانش آموزان نیز منجر به اشاعه فرهنگ صرفه جوئی آب در خانواده ها و درسطح جامعه خواهد شد که این موضوع نیز از رویکردهای اساسی وزارت نیرو جهت خروج از بحران کم آبی موجود است. ضرورت دیگر بحث، اثرات بهداشتی کاربرد شیرآلات پدالی در مدارس و اماکن درکاهش انتقال بیماری های واگیر نظیر آنفلوانزا و ... در میان دانش آموزان و جامعه است. مطابق مطالعات انجام شده، راه عمده سرایت بیماری های واگیردار و به خصوص آنفلوانزا از طریق تماس با شیرآلات در دستشویی ها و آبخوری های مدارس و اماکن عمومی است. ناگفته پیداست که این موضوع نیز اثرات قابل توجهی در سلامتی جامعه و نیز اقتصاد ملی دارد.ضرورت های دیگر این اقدام، توجه به رویکردهای اقتصاد مقاومتی در راستای مدیریت مصرف است: مدیریت مصرف با تأکید بر اجرای سیاست‌های کلی اصلاح الگوی مصرف و ترویج مصرف کالاهای داخلی همراه با برنامه ریزی برای ارتقای کیفیت و رقابت‌پذیری در تولید (بند 8 سیاست های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری در خصوص اقتصاد مقاومتی). تبیین ابعاد اقتصاد مقاومتی و گفتمان سازی آن بویژه در محیط‌های علمی، آموزشی و رسانه‌ای و تبدیل آن به گفتمان فراگیر و رایج ملی (بند 21سیاست های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری درخصوص اقتصاد مقاومتی). پ

2. روش کار

با مطالعه و آنالیز مصرف آب در سطح مشترکین پرمصرف استان، در نهایت نسبت به شناسایی مدارس و برخی اماکن پرمصرف آب در شهرهای استان فارس اقدام و مدارس هدف طرح جهت اجرای اقدامات صرفه جوئی مشخص شدند. مرحله بعد، اجرای راهکاری با فن آوری ساده، بادوام و کم هزینه جهت انجام عملیات بود. شناسایی، انتخاب و سفارش هدفمند شده کار به پیمانکار تامین کننده تجهیز مورد نظر و در نهایت تامین منابع مالی طرح، اقدامات بعدی عملیات بودند.

2-1. مراحل اجرای عملیات

آنالیز مصرف مشترکین پرمصرف آب استان
شناسایی مدارس و برخی اماکن پرمصرف آب در استان و فازبندی طرح
سفارش طرح و انتخاب پیمانکار تولید کننده شیر مورد نظر
انتخاب شهرها و مدارس هدف در سال اول اجرای طرح
آنالیز و تجزیه و تحلیل تامین منابع مالی طرح
تامین شیرآلات و تجهیزات موردنیاز طرح
بررسی محلی و هماهنگی با ادارات آموزش و پرورش و مدارس هدف طرح
نصب شیرآلات در مدارس و اماکن هدف همراه با ارایه آموزش های لازم به مخاطبین و افراد درگیر طرح
آنالیز و استخراج گزارشات تحلیل اثربخشی طرح
ترویج استفاده از شیر در گستره استان فارس و دیگر استان های کشور با ارتقای تولید شیر تا سطح صنعتی سازی

2-2. انتخاب و سفارش نوع شیر کاهنده مصرف

با توجه به تنوع شیرهای کاهنده ی مصرف اعم از چشمی و پدالی، برای کمک به تصمیم گیری دقیق و کارشناسانه درمورد خرید محصولی بهینه از نظرکیفیت، قیمت و دوام در بلندمدت، بخشی از خصوصیات این محصول در مقایسه با دیگر شیرآلات ارائه می گردد :

خصوصیات عمومی کلیه ی شیرهای کاهنده مصرف (چشمی و پدالی): صرفه جویی مناسب در مصرف آب و ارتقای سطح بهداشت و جلوگیری از تماس دست با سر شیر آلوده

مزایای شیرهای چشمی:

ظاهر لوکس.
قطع آب حین شستشوی دست ها ( البته در صورت دقت سنسور چشمی شیر و فاصله گرفتن دقیق دست مصرف کننده از محیط سنسور حین شستشو).

معایب شیرهای چشمی :

قیمت گران شیرهای چشمی در مقایسه با شیر آب پدالی که در مقایسه با یکی از تولیدکنندگان شیر چشمی دارای استاندارد در ایران و آن هم مقایسه با ارزان ترین مدل شیر چشمی محصول آن شرکت حداقل 600 در صد گران تر از شیر آب پدالی می باشد.
وابستگی شیرهای چشمی به جریان برق یا باطری
در صورتی که محل نصب شیرهای چشمی دارای نورگیر بوده و یا در محیط های باز باشد سنسور شیر در مواجهه با نور آفتاب کارایی خود را از دست داده وبه اصطلاح فنی کور می شود.
استفاده از تجهیزات عمدتن فلزی که باعث رسوب گیری و پوسیدگی شیر در مناطق دارای آب بدون کیفیت و یا مناطق گرم و شرجی می گردد.
عدم ارائه ی گارانتی تعویض
ترشح آب بر روی لنز چشمی و رسوب گرفتگی لنز حتی بعد از تبخیر آب آن که همه باعث کاهش دید سنسور و پایین آمدن دقت آن در تشخیص زمان قطع و وصل آب بر اساس حرکت دست می شود.

با توجه به تبدیلی بودن انرژی برق و نقش غیر قابل انکار سدهای نیروگاهی و نیروگاههای حرارتی و سیکل ترکیبی در آلوده سازی محیط زیست، تبخیر بی رویه ی آب، افزایش دما، گسترش خشکسالی و راندمان حداکثر 50 تا 60 درصدی نیروگاهها در کنار افت شدید ولتاژ در خطوط انتقال برق به خصوص در مناطق گرمسیری، تصور می شود که شیرهای الکترونیکی نه تنها در ابعاد کلان، کمکی به صرفه جویی در مصرف آب نمی کنند بلکه با جایگزین کردن برق و باطری برای کاهش مصرف آب در خوشبینانه ترین حالت، آب بهای صرفه جویی شده در سبد خانوار با افزایش هزینه ی برق و باطری جایگزین می شود و می توان گفت که صنعت تولید شیرهای آب الکترونیکی صنعتی پاسخگو به نیازهای خرد و کلان موجود در جهت گسترش فرهنگ صرفه جویی در مصرف آب و بهینه سازی مصرف انرژی محسوب نمی گردد.

برخی از مهم ترین مزایای استفاده از شیرآلات پدالی این طرح عبارتند از (شکل شماره 1) :

ساختار کاملا مکانیکی این نوع شیر پدالی که آن را از هرگونه منبع انرژی بی نیاز کرده و قابلیت استفاده از آن را در کلیه ی نقاط امکان پذیر می کند.
ضریب استهلاک ناچیز و قابل اغماض تجهیزات و سرویس و نگهداری ارزان و ساده ی شیر در بلند مدت.
استفاده از پلی آمید و ای بی اس در ساختار محصول که باعث استحکام شیر و پدال و در عین حال کاهش مشکل آلودگی آب با رسوب فلزات می گردد و دوام شیر در بلند مدت را تضمین می کند.
استفاده از مواد آنتی یو وی در محصول که از آسیب دیدن شیر حتی در مواجهه مستقیم با نور خورشید جلوگیری می کند.
ارائه ی گارانتی تعویض حداقل 2 سال و ارائه ی 10 سال خدمات پس از فروش با کمترین هزینه.

شکل شماره 1: تصاویر شیر پدالی کاهنده مصرف آب (مدارس فارس)

2-3. نتایج و بحث

صرفه جوئی در مصرف آب واشاعه و نهادینه کردن کاربرد تجهیزات کاهنده مصرف آب در جامعه از اهداف عمده این طرح بوده است که به نظر می رسد در این زمینه در سطح استان فارس به صورتی فراگیر نهادینه شده است. متعاقب این تجربه موفق در فارس، در برخی از استان های کشور نظیر هرمزگان، بوشهر، یزد و ... نیز در سال گذشته استقبال خوبی در استفاده از این طرح شده است.آنالیز مصارف آب در چندین دوره قبل و چندین دوره پس از نصب در مکان های نصب شده نمایانگرکاهش مصرف و صرفه جوئی قابل توجه 30 تا 60 درصدی مصرف آب در این مدارس و اماکن می باشد. قطعا به دلیل عدم تماس دست ها، در کاهش انتقال آلودگی ها نیز موثر بوده است. با پیگیری به عمل آمده و با توجه به ثمربخشی اجرای این طرح در دو سال، مدیران سازمان آموزش و پرورش استان فارس نیز موافقت نمودند که این طرح با مشارکت مدارس استان و در سطح گسترده ای با خرید 5000 دستگاه شیر در بیش از 1000 مدرسه استان اجرائی شود که قطعا یک الگوی برتر ویک تجربه منحصر به فرد در حوزه اجرائی نمودن سیاست های مدیریت مصرف و نیز راهکارهای اقتصاد مقاومتی می گردد.

3. نتیجهگیری و پیشنهادات

هزینه های انجام شده از طرف شرکت آب و فاضلاب فارس جهت این طرح، شامل 50 میلیون تومان در سال اول (93) و 70 میلیون تومان در سال 94 (جمعا 120 میلیون تومان) بوده است که از محل طرح ملی مدیریت مصرف آب پرداخت گردیده است. آنالیز مصارف آب در چندین دوره قبل و چندین دوره پس از نصب در مکان های نصب شده، نمایانگرکاهش مصرف و صرفه جوئی قابل توجه 30 تا 60 درصدی مصرف آب در این مدارس و اماکن نسبت به دوران مشابه قبل از نصب شیرآلات می باشد. قطعا به دلیل عدم تماس دست ها، در کاهش انتقال آلودگی ها نیز موثر بوده است. با توجه به اثربخشی طرح وآمادگی های لازم جهت توسعه آن در سطح کل مدارس استان، پیشنهاد می گردد اعتبار مورد نیاز جهت توسعه و تکمیل این طرح نیز در اختیار شرکت آبفای فارس قرار گیرد.

4. مراجع

1. دفتر مدیریت مصرف و مطالعات آب بدون درآمد شرکت آبفای فارس، تجربیات استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف آب، )۱۳95( .

آخرین مقالات

گروه‌بندی مقالات

تجربه ی کاربرد شیرآلات پدالی کاهنده مصرف آب در استان فارس