طراحی، ساخت و نصب دریچه های بتنی حوضچه های شیر آلات خط انتقال آب به یزد جهت پیشگیری از تعرض و هدر رفت آب

باتوجه به اینکه در سال های اخیر خشکسالی­های متعدد باعث خسارات زیادی به کشاورزان در محدوده­های خط انتقال آب یزد شده است و اهالی آن مناطق به اشتباه یکی از دلایل کمبود سهمیه حقآبه خود را انتقال آب به یزد می دانند، لذا در سال­های گذشته تعرضات متعددی به بخش­های مختلف خط انتقال آب صورت گرفته که عمده تعارضات به حوضچه­های شیر در مناطق غیرقابل حفاظت دائم بوده است لذا طراحی، ساخت و نصب دریچه­های مناسب جهت جلوگیری از تعرض به خط انتقال آب و هدر رفت آب شرب به عنوان یک پروژه پدافندی در شرکت آب منطقه ای یزد تعریف و به کارگیری شد که می توان از آن به عنوان یک تجربه فنی و عملی یاد کرد.

شرح تجربه

خط انتقال آب یزد به طول 333 کیلومتر از آبگیر در روستای چم آسمان (اصفهان) تا مخزن شحنه یزد امتداد دارد که در این مسیر 478 حوضچه شیرآلات وجود دارد. دریچه­های این حوضچه ها در ابتدا آهنی بود که به راحتی جدا شده و مورد سرقت قرار می­گرفت و همچنین از نظر امنیت آن در زمان تعرض بسیار نا ایمن بود. پس از آن جهت کاهش جاذبه سرقت این دریچه ها، اقدام به نصب دریچه های فایبرگلاس یا به اصلاح کامپوزیت شد، در خصوص این دریچه ها دیگر سرقت اتفاق نمی­افتاد ولی در زمان تعرضات در سال 91 و همچنین در سالهای 96 و 97 باتوجه به تجربیات کارشناسی این شرکت تصمیم به طراحی دریچه های بتنی گرفت و دریچه های بتنی در واحد طرح و توسعه توسط پیمانکار ساخته شد و بر روی حوضچه­ها قرار گرفت اما بازهم در هنگام تعرضات بااستفاده از ماشین آلات سنگین دریچه ها را جابجا کرده و اقدام به تخریب شیرها نمودند لذا مجددا دریچه­های بتنی مورد بازبینی قرار گرفت و در لبه دریچه­ها میلگرد نصب شد تا در زمان قرار گرفتن بر روی دالهای بتنی حوضچه میلگرد در داخل شیار دال قرار گرفته و به عنوان قفل عمل کند و در خصوص حوضچه­هایی که فاقد شیار در دال هستند نیز قفل­هایی طراحی گردید و برروی دریچه­ها نصب شد، هنگامی که قفل از لبه داخلی دال عبور می­کند قفل باز شده و دیگر امکان جابجایی دریچه به صورت عادی وجود ندارد و فقط هنگام تعمیرات، نیروهای فنی به صورت تخصصی اقدام به برداشتن دریچه می­نمایند و نصب این دریچه­ها باعث شده که دیگر در هنگام تعرضات امکان آسیب به شیرهای حوضچه­های خارج از حفاظت دائم نیز وجود نداشته باشد.

زمان و موقعیت جغرافیایی

زمان: سال 1397

مکان: مسیر خط انتقال آب زاینده رود به یزد، حدفاصل مخزن قارنه تا ایستگاه پمپاژ شماره 4

تعیین مسائل و چالش های پروژه:

باتوجه به اینکه وزن دریچه­ها حدود 450 کیلوگرم می­باشد، در زمان­هایی که برداشتن دریچه­ها برای تعمیرات نیاز است، وجود جرثقیل در اکیپ­ها ضروری می­باشد که قبلاً نیاز به جرثقیل وجود نداشت.

مراحل اجرا:

1. ابتدا اندازه گیری دریچه­ها انجام و سایزهای موردنیاز مشخص شد.
2. باتوجه به نیازهای فنی و سایزهای موردنیاز، طراحی فنی و طراحی قفل­های دریچه­ها انجام شد.
3. قالب­های آرماتوربندی مطابق با نیازهای طراحی شده ساخته شد.
4. بتن ریزی و ساخت قالب توسط پیمانکار انجام شد.
5. دریچه های بتنی ساخته شده بر روی دریچه­هایی که در محل­های خارج از منطقه حفاظت دائم بود نصب گردید.

نتیجه گیری و جمع بندی

با توجه به اینکه در تعرضات به شیرآلات حوضچه ها در سال 97 بیش از 90.000 متر مکعب آب شرب به هدر رفت با نصب دریچه­های مذکور امکان دستیابی سریع معترضین به حوضچه شیرآلات به شدت کاهش یافت و باعث ایمنی بیشتر و هدر رفت آب شرب گردید. هرچه اقدامات پدافندی برروی حوضچه­ها افزایش یافت، به تناسب با آن شیوه­های تعرض نیز تغییر کرد و پس از سخت شدن تعرض به حوضچه­ها، تعرض به تیرهای برق رسانی افزایش یافت. هرچند باتوجه به بارندگی های سال آبی جاری احتمال تعرض کاهش یافته است، ولی اقدامات پدافندی برروی تیرهای برق و نحوه برق رسانی نیز درحال بررسی و انجام می­باشد.