ارزیابی گونه های گیاهی و اثربخشی آن در برنامه ریزی شهری

شهرهای امروز، نیازمند فضاهای سبز جهت سلامتی و بهبود حس مکانی شهروندان می باشند. از آنجا که خیابان ها و پیاده روها مهمترین فضاهای عمومی شهر به شمار می روند؛ بنابراین انتخاب بهترین گونه گیاهی به منظور زیباسازی خیابان ها ضروری است. شهر زاهدان با توجه به اقلیم گرم و خشک، نیازمند گونه های سازگار با این نوع اقلیم است. به این منظور از شاخص های 11 گانه برای این انتخاب مناسب، استفاده گردید. هدف این مقاله انتخاب گونه های مناسب تر برای پیاده روهای شهر زاهدان و سایر فضاهای عمومی است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و نوع تحقیق، کاربردی است. برای سطح بندی گزینه ها و انتخاب گونه های گیاهی مناسب تر از مدل TOPSIS استفاده گردید. نتایج نشان داد که گونه های کهور، زبان گنجشک و اکالیپتوس به ترتیب با وزن 714/0، 688/0 و 649/0 مطلوب ترین و گونه های زالزالک، کنار و سنجد به ترتیب با وزن254/0، 387/0 و 378/0کمترین مطلوبیت را به لحاظ شاخصهای 77 گانه مورد بررسی کسب کرده اند. بنابراین پیشنهاد داده می شود که در کاشت درختان و طراحی فضای سبز در محیطهای شهری، بویژه امتداد پیاده روها در سطح شهر زاهدان از گونه های کهور، زبان گنجشک و کاج به منظور زیباسازی محیط شهری استفاده گردد.

نیروها و فرایندهای توسعه تکنولوژیکی و نیز جهانی شدن و رشد جمعیت، به روند شهری شدن در کشورهای درحال توسعه سرعت بخشیده است. این مساله با توجه به افزایش درصد شهرنشینی مردم از 51 درصد به 13 درصد بین سالهای 1900تا 2000 قابل درک است و انتظار میرود این افزایش به 61درصد تا سال 2025 برسد (Soondaram,2006:47). بنابراین افزایش شهرنشینی، آهنگ تقاضا برای خدمات اجتماعی و زیست محیطی با هدف زندگی سالم و بانشاط را افزایش داده و تغییرات کالبدی را در سطح شهرها موجب می شود. در این میان، گیاهان نقش موثری را در محیط اکوسیستم شهری بازی کرده و زیرسیستم های زیادی را مانند چرخه های هیدرولوژیکی ،غذایی، تعادل گازهای موجود در اتمسفر و... پشتیبانی میکنند و میتوانند برخی از مشکلات شهرها در زمینه کمبود آب ،آلودگی هوا، جزیرههای حرارتی و ناهنجاریهای بصری ناشی از رشد ساخت و سازها را به حداقل برسانند(جعفرنیا، 19:5044).