تاثیر ضریب تخلیه مجاز رطوبتی بر نیاز آبیاری و شاخص های گیاهی چمن در آبیاری قطره ای زیرسطحی

ضریب تخلیه مجاز رطوبتی از خاک با اثر گذاری بر تعداد آبیاری در دوره رشد به عنوان یک ابزار مدیریتی برای صرفه جویی مصرف آب قابل استفاده است. هدف از این تحقیق بررسی تاثیر مقدار ضریب تخلیه مجاز رطوبتی بر دور آبیاری، میزان آب کاربردی و شاخصهای رشدی و ریشه گیاه چمن در آبیاری قطرهای زیرسطحی میباشد. سه تیمار مدیریت آبیاری شامل حداکثر تخلیه مجاز رطوبت از خاک برابر 40 درصد (W1) ، 60 درصد (W2) و 80 درصد (W3) در  قالب طرح آماری بلوک های کاملاً تصادفی در سه تکرار در سال های92-1391 در دانشگاه صنعتی اصفهان اجرا شد. برای اعمال دقیق مدیریت آبیاری رطوبت خاک به طور روزانه با استفاده از دستگاه رطوبت سنج GMK-770S در عمق توسعه ریشه چمن اندازهگیری شد. شاخصهای ظاهری چمن شامل رنگ، شدت رشد ارتفاعی، وزن تر، وزن خشک سبزینه و شاخصهای رشد ریشه شامل تراکم حجمی،تراکم وزنی ریشه تازه و تراکم وزنی ریشه خشک، به صورت دورهای برداشت شدند. این شاخص ها با آزمون چند دامنه ای دانکن مورد تحلیل قرار گرفت و نتایج حاصله نشان داد که تیمارهای آبیاری تأثیر معنی دار روی شاخص های رشد ریشه و اندام هوایی مورد بررسی نداشت. در عمق 13-0 سانتیمتری بیشترین مقدار تراکم حجمی ریشه، تراکم وزنی ریشه تر و خشک به ترتیب در تیمار آبیاری W2 ،W1 وW3 مشاهده شد و به طور متوسط 14/80 درصد این سه شاخص در عمق 5-0 سانتیمتر و 86/19 درصد آن در عمق 13-5 سانتیمتر بود. بیشترین وزن خشک سبزینه با متوسط 93/3 گرم بر روز در تیمار آبیاری  W1و کمترین وزن خشک سبزینه با متوسط 21/3 گرم بر روز در تیمار آبیاری W3 مشاهده شد. به طور کلی نتایج دلالت بر آن داشت که افزایش مقدار ضریب تخلیه مجاز رطوبتی تا حدود 80 درصد در بافت لوم رس سیلتی در سیستم آبیاری قطره ای زیر سطحی چمن موجب کاهش کمی در رشد اندام هوایی و ریشه چمن میکس اسپورت می شود. بنابراین افزایش ضریب تخلیه مجاز رطوبتی به عنوان یک راهکار مدیریتی در صرفه جویی مصرف آب در شرایط بحران آب با کمترین اثر منفی بر شاخص های ظاهری گیاه چمن می تواند مورد قبول قرار گیرد.   

امروزه نیاز به وجود فضای سبز شهری و صنعتی بر هیچ کس پوشیده نیست و وجود فضای سبز یکی از شاخصهای توسعه یافتگی جوامع به حساب میآید (جهانشاهی،1392؛ صالحی فرد و علیزاده،1387). اما در شرایط فعلی به دلیل کمبود منابع آب قابل دسترس، نگهداری و توسعه فضای سبز با مشکل رو به رو است .چمن به عنوان یکی از گیاهان پوششی فضای سبز دارای جنس، گونه و واریتههای زیادی با نیازهای محیطی و مورفولوژی مختلف است. چمن اسپورت یکی از انواع چمن سردسیری است که از ترکیب سه گونه پوا پراتنسیس^0F۱، لولیوم پرنه^1F۲2وفستوکا^F۳تشکیل شده است و در سطوح وسیعی در ایران کشت میشود. محدودیت منابع آب و هزینه نیروی انسانی برای آبیاری روزانه ،از جمله مشکلات توسعه و نگهداری این چمن است. تعیین مقدار آب مورد نیاز، زمان و مدیریت صحیح آبیاری میتواند منجر به کاهش مصرف آب و فشار کمتر به منابع آب گردد. تخلیه مجاز رطوبت خاک متداولترین معیار برای تعیین زمان آبیاری به شمار میآید که بیانگر بخشی از آب قابل تخلیه توسط گیاه در ناحیه توسعه ریشه است، به طوری که گیاه در فاصله دو آبیاری متوالی با تنش آبی مواجه نشود (خیرابی و همکاران ،1375).