اثر آبیاری بارانی بر عملکرد دانه، اجزای عملکرد و راندمان مصرف آب ارقام برنج در کشت مستقیم خشکه کاری در خوزستان

این پژوهش به منظور تعیین واکنش ارقام برنج بهرژیم های آبیاری در سیستم آبیاری بارانی اجرا شد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی و سه تکرار طی دو سال (1381-1382) در ایستگاه تحقیقات شاوور وابسته به مرکز، تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا گردید. عامل اصلی آبیاری در سه سطح 75، 100، 125 درصد آب مورد نیاز گیاه و عامل فرعی، سه رقم برنج پرمحصول به همراه سه رقمِ محلی عنبوری قرمز و چمپای 16 و 6 در نظر گرفته شد. بذور ارقام به صورت خشکه کاریبه عمق سه تا چهار سانتی متر در کرت هایی به ابعاد 11 ×11 متر مربع کشت گردید. تجزیه مرکب مربوط به عملکرد دانه نشان داد بین سال و اثر متقابل آن با رقم در سطح 1 درصد و ارقام نیز در سطح 5 درصد، تفاوت معنی دار بود، در سایر موارد اختلافی از نظر آماری مشاهده نشد. بیشترین عملکرد دانه مربوط به سال دوم با متوسط 3164 کیلوگرم در هکتار بود. با تغییر شرایط از تیمار 57 به 125 درصد، عملکرد دانه از 2572 به 2860 کیلوگرم در هکتار افزایش یافت. بالاترین راندمان مصرف آب مربوط به سطح 57 درصد با 179 گرم در مترمکعب بود. در بین ارقام، بیشترین تولید دانه را چمپای 16 با متوسط 3035 کیلوگرم در هکتار داشت.

کمبود آب یک محدودیت اساسی در توسعه زراعت برنج در برخی از مناطق دنیا محسوب می شود. تامین مقدار کافی آن یک امر ضروری برای افزایش تولید می باشد. به طوری که در قاره آسیا تولید برنج تحت آبیاری به دلیل توسعه عوامل صنعتی و من اطق روستایی و محدودیت منابع آب و زمین، به سرعت درحال کاهش است و در قاره آفریقا نیز هزینه مربوط به توسعه زیر ساخت های آبیاری مانع عمده ای برای افزایش تولید برنج از طریق آبیاری می باشد. لذا مدیریت آبیاری نامناسب نه تنها به عدم امنیت غذایی بلکه به مسائل و مشکلات محیطی مانند هدررفت بیش از حد آب، کاهش کیفیت آب، افزایش شوری و مانداب شدن منتهی می شود(Rosegrant et al., 2002). مقدار آب مصرفی در مزرعه و طی دوره رشد برنج، اغلب بیش از مقدار نیاز واقعی می باشد و استفاده بی رویه از آب اغلب منجر به افزایش رواناب سطحی، نفوذ افقی و عمودی در خاک می گردد که میزان آنمعادل 05 تا 05 درصد کل آب مصرفی می باشد (Guerra, 1998).