بررسی باورها و راهبردهای سازگاری کشاورزان با شرایط کمبود آب

کمیابی آب و افزایش آلودگی منابع آب از یک طرف و افزایش سریع تقاضای آب به دلیل افزایش جمعیت و بهبود سطح زندگی در کنار تغییرات اقلیمی، دامنه‌ای گسترده برای بحران آب در سراسر جهان و ایران ایجاد نموده و در تولید محصولات کشاورزی آب به عامل محدود کننده‌ای تبدیل شده است. از این رو کشاورزان راهبردهای سازگاری گوناگونی را برای کاهش اثرات کمبود آب در شیوه‌های مبتنی بر کشاورزی خود بکار گرفته‌اند. هدف از انجام تحقیق حاضر بررسی باور کشاورزان و راهبردهای سازگاری برای مدیریت آب کشاورزی تحت شرایط کمبود آب و عوامل موثر بر آنها در شهرستان ممسنی در استان فارس بود . جامعه آماری این پژوهش کشاورزان آبی‌کار به تعداد 4033 نفر بودند. به منظور انتخاب افراد برای مطالعه از روش نمونه‌گیری تصادفی متناسب بهره گرفته شد که بر اساس جدول کرسی و مورگان، نمونه‌ای 351 نفری از کشاورزان برای تحقیق انتخاب شد. نتایج تحقیق نشان داد که متغیرهای فاصله مزرعه تا مرکز شهر، تجربه کار کشاورزی، آگاهی از عواقب خطر، احساس تعهد، ریسک‌پذیری و دسترسی به اعتبارات، 42/2% از تغییرات متغیر باور کشاورزان نسبت به کمبود آب را تبیین می نمایند. همچنین نتایج رگرسیون عوامل موثر بر انتخاب راهبردهای سازگاری با کمبود آب نشان داد که متغیرهای اندازه مزرعه، تمایل به حفاظت آب، اهمیت خطر و سرمایه اجتماعی می‌تواند %27 تغییرات متغیر راهبردهای سازگاری با کمبود آب را پیش‌بینی نمایند.

کمبود آب یکی از عوامل اصلی تهدید کنندهی بقاء بشر و اکوسیستمهای طبیعی است. به طوری که امنیت غذایی، بهداشت انسانها و اقتصاد کلان تحت تاثیر کمبود آب به شدت صدمه میبینند (رحیمیان، 1395). همچنین کمبود آب بر امنیت غذایی از طریق تغییر در بازده کشاورزی، تغییرترکیب کالاهای تولیدی و صادر شده و از طریق افزایش قیمت مواد غذایی بر روی بازار و مصرف کنندگان در کشورهای در حال توسعه اثر گزار خواهد بود (قریشی و همکاران، 2013). در همین رابطه یزدانپناه و همکارن (1390) بیان میکنند، به دلیل کمبود آب بسیاری از مناطق ایران قابلیت کشاورزی خود را از دست داده یا در آینده نزدیک خواهند داد. از این رو تعداد فزاینده‌ای از مردم روستایی منابع درآمد خود را در حال کاهش یا ناپدید شدن میبینند (فروزانی و همکاران،2012)