بررسی و مقایسه سه روش خشکه کاری مکانیزه ارقام مختلف برنج در خوزستان

به منظور دستیابی به روش یا روشهای مناسب خشکه کاری مکانیزه برنج با استفاده از بذر خشک و نیز پیدا کردن ارقامی مناسب برای هر روش، آزمایشی به صورت کرتهای نواری در قالب بلوک های کامل تصادفی با دو عامل (رقم و روش بذرکاری) و سه تکرار در سالهای 1383-1382 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی شاوور (خوزستان) اجرا شد. برای این منظور سه رقم برنج عنبوری قرمز، چمپا و دانیال (LD183) در کرتهای نواری افقی و سه روش بذرکاری مکانیزه شامل خطی کار (برزگر همدانی)، ردیف کار (جهت کپه کاری) و بذرپاش گریز از مرکز (سانتریفوژ) در کرت‌های نواری عمودی قر ار گرفتند. صفات مورد بررسی در ارقام برنج شامل عملکرد و اجزای عملکرد، ارتفاع بوته، تعداد خوشه در واحد سطح و درصد باروری بود. دستگاه‌های کاشت نیز از نظر درصد جوانه‌زنی، میزان مصرف سوخت، ظرفیت مزرعه‌ای، و شاخص یکنواختی کاشت بذر در فواصل طولی و عرضی ارزیابی شدند. نتایج تجزیة واریانس دو ساله نشان داد که عملکرد دانه به طور معنی‌داری تحت تاثیر سال، رقم، و اثر متقابل آنها قرار دارد. رقم دانیال با متوسط 7246 و رقم چمپا با متوسط 5667 کیلوگرم در هکتار به ترتیب بیشترین و کمترین عملکرد را داشتند . از میان شاخص‌های زراعی، تفاوت بین روش‌های کاشت فقط از نظر تعداد خوشه در واحد معنی‌دار بود ، به طوریکه خطی کار با 329 و ردیفکار با 289 خوشه در متر مربع به ترتیب بیشترین و کمترین تعداد را داشتند. بین بذرکارها از نظر تمام شاخص های فنی ، اختلاف معنی دار وجود داشت . بیشترین ظرفیت مزرعه ای و کمترین مصرف سوخت از روش کاشت با سانتریفوژ به دست آمد . از لحاظ شاخص های یکنواختی فواصل طولی و عرضی بذرهای، ردیفکار با 68/8 برای فواصل طولی و 89-7 درصد برای فواصل عرضی، بالاترین سطح یکنواختی کاشت را داشت . در مجموع، با توجه به نتایج عملکرد محصول، هر یک از روشه‌ای کاشت را (با توجه به امکانات زارع ) میتوان به کار بست ، اما ردیفکار جهت کپه کاری با مصرف بذر کمتر ( 20 تا 25 کیلوگرم در هکتار) و شاخصهای یکنواختی کاشت بالاتر، مناسب‌تر است.

برنج به دو شیوه مستقیم و نشایی در استان خوزستان کشت می شود که روش مستقیم بیش از نیمی از سطح زیر کشت استان را پوشش می دهد . در چند سال گذشته و به دنبال آزمایش‌های مشاهده ای متعدد، امکان استفاده از روش خشکه کاری با استفاده از بذرهای خشک در شیوه کشت مستقیم ، مشخص و برتری این روش از نظر تراکم و درصد سبز مطلوب مزرعه، کاهش میزان آب مصرفی و تلفات بذر و نیز سهولت تهیه زمین و عملیات کاشت نسبت به روش رایج منطقه نشان داد. در این شیوه کاشت، بعد از تهیه زمین، بذرهای خشک برنج (خیس نشده و جوانه نزده) با روش‌های مختلفی همانند بذر پاش سانتریفوژ یا انواع کارنده در خاک خشک کشت می شوند و مزرعه پس از کرت بندی به روش غرقابی آبیاری میشود. درحالیکه در روش مرسوم، بعد از تهیة زمین، مزرعه کرت بندی و غرقاب و سپس بذر جوانه دار به صورت دستپاش در سطح کرت کشت میشود .(Gilani & Kariminejad, 2006) کاشت مستقیم برنج در آمریکا به صورت مکانیزه است که در آن بذر خشک برنج با هواپیما ر وی کرت هایی با ارتفاع آب ثابت 20-15 سانتی متر پاشیده می شود . در کشور ما نیز در برخی از مناطق مانند اهر، مشکین شهر و میانه، برنج به صورت مستقیم کشت می شود .(Okhowat & Vakili, 1997)