اشتغال زنان روستایی در فعالیتهای کشاورزی و تولیدی سازگار با کم‌آبی
اشتغال زنان روستایی در فعالیتهای کشاورزی و تولیدی سازگار با کم‌آبی
1) اجرا کننده گلخانه‌های خانگی کوچک مقیاس و تولیدکننده نشاء گوجه گیلاسی
طرح تولید محصول سالم گوجه گیلاسی گلخانه‌ای بر اساس استاندارد تشویقی و با سیستم آبیاری تیپ و با حمایت مالی از محل اعتبار دفتر توسعه فعالیتهای کشاورزی زنان روستایی و عشایری با دفتر امور زنان و خانواده ریاست جمهوری در استان فارس، شهرستان مرودشت، بخش سیدان، روستای بزمیان اجرا شد.
با حادث شدن خشکسالی و افزایش دغدغه کشاورزان در خصوص گزینش راهکاری در جهت کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی مدیر عامل صندوق اعتبارات خرد زنان روستایی خانم گل آفرین فلاحی و اعضای صندوق روستای بزمیان با احساس مسئولیتی دو چندان پای در میدان گذاشته و با احداث گلخانه های کوچک مقیاس خانگی در حیاط منازل اعضاء به تولید نشاء صیفی جات اقدام نمودند. در این راستا با مشاوره با کارشناسان بخش کشاورزی توانستند گلخانه کوچک مقیاس تولید نشاء در سال 1396 ایجاد نمایند. سایر اعضای صندوق نیز با تسهیلگری خانم فلاحی و مشاوره کارشناسان ترویج، امور زنان روستایی و عشایری و باغبانی در جهادکشاورزی نیز اقدام نمودند. در این راستا زنان روستایی عضو صندوق اعتبارات خرد روستای بزمیان به سرپرستی خانم گل آفرین فلاح در مدت 2 سال 25 واحد گلخانه ای با سطحی بالغ بر 2000 متر مربع احداث نمودند.
اکنون در این گلخانه ها که با هزینه بسیار پائین و با هدف تولید نشاءاحداث شده سالانه بیش از 3 میلیون قطعه نشاء گوجه فرنگی، فلفل و بادمجان تولید می شود که ضمن تامین نیاز نشائی کشاورزان گوجه کار روستا، بخشی از نیاز نشاء مزارع گوجه فرنگی روستاهای همجوار را نیز تامین می نماید. لازم به ذکر است با روش کشت نشائی ضمن کاهش طول دوره رشد گیاه در مزرعه و زودرسی محصول که در قیمت نهایی محصول موثر است همچنین از چهار دوره آبیاری زمین اصلی اجتناب می گردد. مجموع این 25 گلخانه خانگی تولید نشاء صرفه جویی سه هزار متر مکعبی آب در طول یک دوره رشد نشاء را به همراه دارد. همچنین در روش کشت نشایی با انجام آبیاری قطره ای میزان آب مصرفی را تا نزدیک به نیاز خالص گیاه پائین آورده است،
طرح ترویجی تولید و مصرف محصول سالم (گوجه گیلاسی) در گلخانه ای به متراژ250 متر مربع توسط خانم گل آفرین فلاحی در بخش سیدان روستای بزمیان با مشارکت 30 نفر از اعضاء صندوق اعتبارات خرد زنان روستایی بزمیان در حال اجرا شده است. در این طرح هدف تولید محصول گواهی شده وکاهش پسماند سموم وکودهای شیمیایی به منظور افزایش سلامت جامعه می باشد. به منظور حفاظت از منابع آب سعی شده است که مسائل مصرف بهینه آب را با استفاده از آبیاری تیپ با حداقل هدر روی و نزدیک به آب مورد نیاز گیاه تامین کرد. چرا که راندمان مصرف آب در سیستم آبیاری قطره ای بیش از 90 درصد است. به عنوان مثال اگر نیاز آبی گیاه گوجه فرنگی در طول دوره رشد 7100 مترمکعب در هکتار باشد با اجرای سیتم آبیاری قطره ای و کاشت نشاء میزان آب مصرفی حدود 7865 مترمکعب در هکتار است .لازم به ذکر است که نیاز آبی گیاه گوجه فرنگی در روش غرقابی که راندمان 40-35 درصدی دارد، حدود 20000مترمکعب در هکتار است. بنابراین کشت نشائی صیفی جات نه تنها به عنوان یک راهکار بلکه به عنوان یک ضرورت در برنامه فعالیتهای آموزشی ترویجی و اجرایی زنان عضو صندوق اعتبارات خرد زنان روستایی بزمیان قرار گرفته و عزم بر این است که علاوه بر محصولاتی نظیر گوجه فرنگی، فلفل، بادمجان که تاکنون این روش کشت مرسوم شده است بتوان در راستای توسعه کشت نشائی در سایر محصولات پر آب نظیر چغندر قند ، پیاز و ذرت ....... روستا با حمایت زنان روستایی نیز گامهای مثبتی بر داشته شود.
استفاده از کود آلی جهت استفاده بستر کاشت تولید محصول گواهی شده نیز تکنیک دیگری در جهت استفاده بهینه و حفظ آب می باشد. که در سایت تولید محصول سالم استفاده گردید.
در حال حاضر، محصول گوجه فرنگی گیلاسی این سایت ، آماده برداشت می باشد و شرایط اجرا و استانداردهای لازم جهت اخذ گواهی توسط کارشناس بازرس معرفی شده از طرف اداره استاندارد استان مورد تایید قرار گرفته و طی چند روز آتی جهت نمونه گیری به اداره استاندارد ارسال خواهد گردید و امید است که پس از اولین گامی که توسط اعضای این صندوق در زمینه تولید محصول گواهی شده برداشته شده، زمینه ساز تولید و ترویج فرهنگ مصرف این نوع محصولات در جامعه باشیم امید داریم که با افزایش دانش بهره برداران بخش کشاورزی در زمینه حفظ منابع پایه از جمله آب، سایر نسلها نیز از این منبع خدا دادی بهره مند شود زیرا راز حیات در حفظ ّآب است.
سایر فعالیت های انجام داده در راستای خدمت به زنان روستایی و اشتغال روستا:
تشکیل دو صندوق اعتبارات خردزنان در روستای بزمیان
در سال 1387 با پیگیری های انجام شده ،جهت حل پاره ای مشکلات زنان روستای و کمک به توسعه روستا و جلوگیری از مهاجرت تعدادی از خانواده ها به شهر و با نظارت و آموزش جهاد کشاورزی اقدام به تاسیس یک صندوق اعتبارات خرد زنان روستایی نمود.در مرحله اول تعداد 50 نفر از اعضا بر اساس پس انداز اولین چرخه وام دهی صندوق را اغاز و در زمینه های مختلف شروع به کار نمودند. و بعد از مدتی به دلیل وجود متقاضیان بیشتر در روستا اقدام به تاسیس شعبه دوم صندوق نمود
اجرای مناسب چرخه وام دهی در زمینه ایجاد و توسعه فعالیت های زنان روستایی
پرداخت تعداد 250 وام اشتغال به اعضای صندوق(120 نفر تعداد اعضا دو صندوق میباشد )- و پس انداز بیش از 2000000000 ریال با مشارکت اعضا صندوق
برگزاری دوره ها و کلاس های آموزشی در زمینه توانمند سازی اعضای صندوق در زمینه های مختلف با همکاری جهاد کشاورزی شهرستان
دوره مهارت های زندگی و کسب و کار
دوره پرورش گوسفند
دوره گلخانه ها ی خانگی
دوره کشت زعفران
دوره فراوری محصولات زراعی و باغی و...
اجرای طرح ایجاد گلخانه های خانگی با محوریت تولید نشا و مدیریت بحران آب
توسعه طرح گلخانه های خانگی پس از اجرای دوره مهارت های کسب و کار و مهارتهای زندگی
پس از اجرای دوره آموزشی ترویجی مهارت های زندگی و کسب و کار که با همکاری جهاد کشاورزی و شرکت حمایت از توسعه فعالیت های کشاورزی زنان روستایی شهرستان مرودشت برگزار گردید با پرداخت مبلغ 360000000میلیون ریال تسهیلات از طرف شرکت حمایت تعداد گلخانه های خانگی از 13 گلخانه به 20 گلخانه توسعه یافت وانتظار می رود در انتهای امسال و سال آینده شاهد افزایش سطح تولیدات گلخانه ای توسط اعضا صندوق باشیم.
پیگیری دریافت مجوز برای گلخانه های ایجاد شده توسط اعضا صندوق از مدیریت جهاد کشاورزی
با توجه به مشکل تامین سوخت در فصول سرد توسط گلخانه ای ایجاد شده با پیگیری هایی که انجام گرفت گلخانه هایی که درطرح هادی روستا قرار گرفته بود مجوز آنها صادر و سایر گلخانه ها در حال پیگیری میباشد.
2) اجرای طرح تولید محصول سالم خیار گلخانه ای بر اساس استاندارد تشویقی و با سیستم آبیاری قطره‌ای
طرح تولید محصول سالم خیار گلخانه‌ای بر اساس استاندارد تشویقی و با سیستم آبیاری قطره‌ای با حمایت مالی از محل اعتبار دفتر توسعه فعالیتهای کشاورزی زنان روستایی و عشایری با دفتر امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری در استان خراسان جنوبی، شهرستان خوسف، بخش مرکزی، روستای محمدیه، شهرک گلخانه‌ای اجرا شد.
در مواجهه با بحران منابع آبی، کشت‌های گلخانه‌ای مورد توجه و تاکید قرار می‌گیرد،افزایش قابل توجه بهره‌وری آب، مهمترین مزیت تولیدات گلخانه‌ای محسوب می‌شود؛ در واقع احداث گلخانه و تولید محصولات مختلف با تکیه به روشهای علمی و مهندسی، گامی اساسی برای مصرف بهینه آب به شمار می‌رود و منتج به افزایش 10 برابری عملکرد محصولات گلخانه‌ای در مقایسه با محصولات کشت‌شده در فضای باز می‌شود.
با مدیریت اصولی مسایل فنی و تجهیزات گلخانه، صرفه‌جویی در میزان مصرف آب افزایش می‌یابد،در فضای باز به ازای تولید یک کیلوگرم ماده خشک (بسته به نوع محصول) حدود 300 تا 500 لیتر آب مصرف می‌شود در حالی که این میزان در فضای گلخانه به 30 لیتر و یا حتی کم‌تر کاهش می‌یابد
برای حمایت از رشد مطلوب گیاهان، محیط رشد باید مواد غذایی و آب گیاه را به صورت مناسب فراهم سازد محیط رشد از ذرات جامد آب و هوا تشکیل یافته که هرکدام برای رشد گیاه بسیار با اهمیت هستند برای تامین رطوبت مورد نیاز، آبیاری یکی از بخشهای اصلی و مهم در مدیریت گلخانه ها به شمار می رود.آبیاری نامناسب در گلخانه عامل کاهش کیفیت وکمیت محصول است پس باید به صورت علمی و به وسیله افراد متخصص انجا م گیرد اطمینان از فواصل زمانی مناسب بین هر آبیاری و مقدار آب مصرفی ضروریست. در راستای مدیریت مصرف آب در گلخانه خانم الهام اصفهانی مقدم از سیستم آبیاری قطره ای استفاده شده است. آبیاری به صورت یک روز در میان با حجم 8000 لیتر آب درمدت زمان 2 ساعت برای سطح کشت 2500 متر مربع انجام می شود. حجم آب مصرفی در طول دوره کشت پنج ماهه خیار حدود600000 لیتر می باشد.
3) کشت محصول سالم GAP پیاز با استفاده از کمترین میزان آب
طرح تولید محصول سالم پیاز بر اساس استاندارد تشویقی و استانداردGAP با استفاده از کشت نشایی و سیستم آبیاری بارانی و با حمایت مالی از محل اعتبار دفتر توسعه فعالیتهای کشاورزی زنان روستایی و عشایری و دفتر امور زنان و خانواده ریاست جمهوریاجرا شد.
خشکسالی یکی از مهمترین بلایای طبیعی است که به صورت متناوب جوامع بشری را تهدید کرده و اثرات منفی بر منابع آب، کشاورزی و اقتصاد می‌گذارد. کشور ما با توجه به وضعیت جغرافیایی و اقلیمی و همچنین کاهش میزان نزولات آسمانی در سالهای اخیر و استفاده بی‌رویه و نامناسب از منابع آب‌های زیرزمینی در وضعیت نامناسب از لحاظ تامین آب قرار دارد. کشاورزی معمولا اولین بخش اقتصاد هر کشور است که تحت تاثیر خشکسالی قرار می‌گیرد و با توجه به اهمیت این بخش، مدیریت صحیح استفاده آب، اجرای روشهای تلفیقی به منظور کاهش خسارت خشکی و خشکسالی در سطح مزارع ضروری است.
کشاورزان استان اصفهان با وقوع خشکسالی‌های اخیر و مواجه با کمبود شدید آب و با استفاده از راهنمایی‌های کارشناسان سازمان جهادکشاورزی، به دنبال استفاده از روشهای نوین در آبیاری و کاهش مصرف آب در مواجهه با خکشسالی می‌باشند. یکی از این راهکارها، ارائه راهکاری در جهت کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی از طریق بکارگیری روشهای نوین آبیاری و کشت نشایی است.
با توجه به اهمیت و تاثیر تولید محصول سالم در حفظ محیط زیست، بهداشت تغذیه وامنیت غذایی و همچنین کاهش مصرف آب و نقش موثر زنان روستایی در راستای ترویج کاهش مصرف و استفاده بهینه از آب و همچنین اجرای طرح استقرار استانداردهای کشاورزی، کشت محصول سالم پیاز مطرح و در خرداد ماه کشت پیاز با استفاده از نشاء و روش آبیاری بارانی با در نظر گرفتن تمام استانداردهای لازم صرفه‌جویی در مصرف آب و نکات فنی، توسط خانم مجری طرح با مشارکت 30 نفر از زنان روستایی آن منطقه انجام گرفت.
به منظور بالا بردن راندمان آبیاری باید به موارد ذیل توجه کامل داشته باشیم:
رعایت اصول به نژادی: استفاده از ارقام مناسب و زود رس می تواند باعث کاهش دفعات آبیاری گردد .
رعایت دقیق تاریخ کاشت: کشت های کرپه (دیر کشت)، باعث افزایش دفعات آبیاری و کاهش عملکرد می گردد.
رعایت تناوب اصولی: زمانی که تناوب رعایت گردد علاوه بر کاهش جمعیت آفات وبیماریها و علفهای هرز باعث بالا رفتن راندمان آبیاری می گردد.
افزایش مواد آلی خاک: با مصرف کودهای دامی پوسیده و کود سبز و مدیریت صحیح بقایا می توان مواد آلی خاک را افزایش داد که منجر به افزایش رطوبت خاک و حفظ آب می گردد.
استفاده از سیستم‌های آبیاری تحت فشار (بارانی، قطره ای ....)
استفاده از کشت نشایی به جای بذر کاری به منظور کاهش دوره رشد که می تواند در امر کاهش مصرف آب و زود رسی ، کمک قابل توجهی باشد .
در اجرای طرح تولید محصول سالم پیاز کلیه موارد فوق رعایت گردید .
رقم پیاز زود بازده به صورت نشاء، در زمان صحیح و در زمینی که تناوب اصولی (گندم، آیش، پیاز) انجام گردیده بود کشت گردیده و از کودهای آلی جهت آماده نمودن بستر کاشت محصول استفاده شد. همچنین از روش کشت نشاء و آبیاری بارانی استفاده گردید .
اگر مقایسه ای در میزان مصرف آب در روش غرقابی وروش بارانی بعمل آوریم می توان گفت که اگر آبیاری طرح، به روش غرقابی انجام گردیده بود میزان آب مصرفی در یک هکتار محصول کاشته شده به میزانی بالاتر از 20000 متر مکعب می رسید و حال آنکه با روش آبیاری بارانی در این طرح میزان آب مصرف شده 14000 متر مکعب بوده است که باعث صرفه جویی در مصرف آب به میزان 6 هزار متر مکعب گردیده است. مضافاً به اینکه در این روش مصرف سموم و کود های شیمیایی نیز فوق العاده کاهش یافته و این عملیات درنهایت منجر به کاهش مصرف آب وسایر نهاده ها می گردد که منجر به حفظ محیط زیست شده وپایداری تولید و اقتصاد کشاورزی را به دنبال خواهد داشت .
در نهایت با کشت نشاء به جای کشت بذر در زمینی به مساحت یک هکتار، مشاهده گردید که برای کشت نشاء تا زمانی که نشاء قابل انتقال به زمین یک هکتاری شود میزان 200 متر مکعب آب مصرف می گردد واین در حالی است که اگر بذر در زمین یک هکتاری کاشته می‌شد تا زمانی که به اندازه نشاء برسد نیازمند 2000 متر مکعب آب بود لذا در اینجا نیز 1800 متر مکعب آب صرفه‌جویی شده است .
مجری و دیگر زنان مشارکت‌کننده در این طرح، با رعایت توصیه‌های کارشناسان در زمینه فواصل و اصول آبیاری، میزان استفاده ازکودهای آلی و شیمیایی و ....، توانستند در پایان شهریور ماه تقریبا میزان 80 تن پیاز سالم برداشت نمایند. پیاز تولیدی توسط کارشناس اداره استاندارد نمونه‌گیری گردید و پس از انجام آزمایشات لازم، گواهی استاندارد تشویقی و گواهیGAP را دریافت نمودند. امید است گامی که توسط ایشان در استفاده از دانش و در نتیجه تولید محصول سالم و گواهی شده با استفاده بهینه از آب برداشته شد، زمینه‌ساز حفظ آب، این سرمایه ملی و غیر قابل جایگزین گردیده و موجب فعالیت هرچه بیشتر دیگر تولیدگنندگان در زمینه تولید سایر محصولات سالم گردد و همچنین فرهنگ مصرف این نوع محصولات نیز در جامعه گسترش یابد.
گروه: کشاورزی و آبخیزداری