طرح احیاء، تجهیز و نوسازی اراضی و توسعه سامانه آبیاری تجمیعی تحت فشار نخلستان شمیل

روستای شمیل از مناطق مستعد کشاورزی در استان هرمزگان می باشد. به منظور طرح احیاء، تجهیز و نوسازی اراضی وتوسعه سامانه آبیاری تجمیعی تحت فشار نخلستان شمیل عملیات اجرایی شامل حذف و امحاء درختان ،حذف مرز مالکیت ها و هموارسازی اراضی(تسطیح نسبی) ،پیاده سازی طرح مزرعه بندی و قطعه بندی اراضی ،احداث جاده اصلی بین مزارع ،احداث جاده بین قطعات ،احداث شبکه زهکش سطحی درجه 3و4 ،احداث خط لوله انتقال آب به مزارع ،احداث مخزن ذخیره و تعادل آب ،احداث ساختمان ایستگاه پمپاژ و تصفیه آب مستقل به همراه کلیه تأسیسات و تجهیزات واحداث سازه آبنما و کالورت در اراضی فوق انجام شد که با اجرای طرح 250هکتار با روش آبیاری تحت فشار کشت نخیلات موجب صرفه جویی و استفاده بهینه از آب کانال انتقال سد شمیل گردید.

موقعیت جغرافیایی پروژه:

نخلستان شمیل با وسعت کل250 هکتاردر حاشیه روستای شمیل در مختصات 56 درجه 50 دقیقه تا 56 درجه 52 دقیقه طول شرقی و 27 درجه 29 دقیقه تا 27 درجه 30 دقیقه عرض شمالی و ارتفاع 42 متر واقع شده و اراضی این نخلستان در طرح به چهار مزرعه تقسیم بندی شده است که در دو فاز مزرعه 3 و 4 و مزرعه های شماره 1 و 2 اجرا شده است. دهستان شمیل در فاصله هشتاد کیلومتری شمال‌شرق شهر بندرعباس و پانزده کیلومتری شمال روستای حسن‌لنگی قرار دارد که دسترسی به محل طرح از طریق جاده دو بانده بندرعباس به رودان(65 کیلومتر) و جاده آسفالته حسن لنگی به سد شمیل امکان پذیر است.

شرح و مشخصات عملیات اجرایی طرح و روش اجرا

1. حذف نخیلات فرسوده

در این بخش حدود 100 هزار نخل فرسوده و درختچه های خود رو در سطح 250 هکتار از اراضی حذف و معدوم شد.

2. خاکبرداری مرز قطعات مالکیت و تسطیح نسبی(هموارسازی) اراضی

این عملیات به منظور حذف مرز مالکیت ها، عوارض، پر کردن گودال های ناشی از حذف ریشه درختان و تسطیح نسبی سطح قطعات در سطح 250 هکتار برنامه ریزی شده است.

3. مزرعه بندی و قطعه بندی مزارع

کل محدوده طرح به 4 مزرعه با مساحت بین 50 تا 80 هکتار و تعداد 63 قطعه باغی با مساحت حداکثر 6 هکتار و با شکل منظم تقسیم بندی شده است.

4. احداث جاده اصلی بین مزارع

بمنظور دسترسی به مزارع طرح حاده اصلی بین مزارع طرح در دو محور شمال و جنوب اراض با عرض تمام شده 5 متر و با طول حدود 5 کیلومتر پیش بینی شده است.

5. احداث جاده های فرعی بین قطعات

این جاده ها با عرض تمام شده 4 متر، بمنظور دسترسی به قطعات باغی و همچنین بمنظور امکان سرویس خطوط لوله شبکه آبیاری و زهکشی سطحی در سطح هر مزرعه ایجاد خواهد شد. طول کل جاده های فرعی بالغ بر 21 کیلومتر و 19 محور می باشد.

6. احداث شبکه زهکشی سطحی

زهکش های سطحی طرح بمنظور هدایت جریان سیلابی حوضه های مشرف بر اراضی و نیز رواناب ناشی از بارش در سطح مزارع و تخلیه آن به رودخانه واقع در جنوب اراضی به تعداد 11 رشته زهکش با طول مجموع 2/13 کیلومتر احداث خواهد شد.

7. اجرای خط لوله انتقال و توزیع آب بین مزارع طرح

با توجه به شرایط مناسب، انتقال آب از بند انحرافی شمیل به مزارع طرح با استفاده از خط لوله پلی اتیلن و بصورت ثقلی طرح گردیده که دارای طول مسیر حدود 2 کیلومتر و قطر خارجی 355 تا 600 میلیمتر می باشد.

8. احداث استخر های تعادل و ذخیره

در هر یک از مزارع چهارگانه طرح، یک باب استخر ذخیرع و تعادل پیش بینی شده تا ضمن ایجاد امکان تعادل دبی در شبکه آبیاری، امکان ذخیره سازی منابع آب در زمان خاموشی سامانه آبیاری و یا قطع برق فراهم گردد. استخر های مذکور با حجم 4000 متر مکعب از نوع استخر های با پوشش پلی تون پیش بینی شده است.

9. احداث ایستگاه پمپاژ و تصفیه آب

در ایستگاه پمپاژ مزارع طرح، پمپ ها از نوع توربیتی با آرایش موازی پیش بینی شده که در داخل چاهک های مصنوعی از جنس لوله پلی اتیلن قرار گرفته و از کف استخر ذخیره آبگیری می کنند. بمنظور تصفیه آب شبکه آبیاری نیز تجهیزات تصفیه از نوع اتوماتیک پیش بینی شده که به همراه تجهیزات پمپاژ در یک ساختمان جانمائی شده است.

10. اجرای شبکه خطوط لوله فرعی سامانه آبیاری تحت فشار

خطوط لوله اصلی و نیمه اصلی مزارع طرح با استفاده از لوله های پلی اتیلن با قطر 90 تا 250 میلیمتر و با کلاس فشار 4 بار پیش بینی شده است.

11. اجرای شبکه خطوط لوله فرعی سامانه آبیاری تحت فشار

شبکه فرعی آبیاری شامل لوله های مانیفلد، لترال و گسیلنده ها می باشد که برای آبیاری نخیلات، گسیلنده ها از نوع مینی بابلر به تعداد 4 عدد برای هر نخل پیش بینی شده است. طی سالهای اولیه رشد نخل(تا سال هفتم) بمنظور بهره وری حداکثر از منابع آب و خاک و سرمایه گذاری طرح، کشت گیاهان زراعی در طرح پیش بینی شده و به همین منظور شبکه فرعی آبیاری تلفیقی با استفاده از نوار آبیاری(Tape) نیز در کنار شبکه فرعی آبیاری نخیلات در نظر گرفته شده است.

12. کشت نهال اصلاح شده

فرآیند اجرای طرح:

طرح با نظارت عالیه مدیریت آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان هرمزگان وشرکت مهندسین مشاور و شرکتهای مجری دارای صلاحیت از سال 93 تا 97 انجام شد

نتایج پروژه:

اصلاح و نوسازی نخلستان در سطح 265 هکتار
اصلاح الگوی مصرف از طریق اصالح الگوی کشت و تعدیل حق آبه ها و سهم آب ها
افزایش بهروه وری آب با توسعه سامانه های نوین آبیاری، برداشت کمتر از منابع آبی به تناسب صرفه جویی انجام شده ناشی تجمیع اراضی خرده مالکی و کشت یکپارچه اراضی
ایجاد تشکل های موثر در بهره برداری از منابع آبی
پایدار سازی تولیدات محصوالت کشاورزی، افزایش سطح درآمد، ایجاد اشتغال پایدار، رونق اقتصادی منطقه و جلوگیری از مهاجرت روستائیان (مخصوصاجوانان(

نتیجه و جمع بندی :

سازمان جهاد کشاورزی استان هرمزگان لازم است به منظور احیاء، رشد، رونق و شکوفایی کشاورزی و اقتصاد منطقه نسبت به اجرای طرح اصلاح، نوسازی و توسعه سامانه‌های نوین آبیاری در اراضی آبخور مشترک (تجمیعی)، انجام مطالعات دقیق و عمیق، علی الخصوص در زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی اقدام نماید تا از این طریق ضمن انطباق شرایط بهره برداری از طرح با نظام و فرهنگ موجود بهره برداران، بستر‌های لازم جهت پذیرش گزینه اجرایی بهینه از سوی بهره برداران، فراهم گردد و بدینوسیله افزایش تولید بواسطه آبیاری کامل گیاه، مدیریت بهره برداری واحد، کشت یکسان و یکپارچه، یکنواختی آبیاری و مدیریت زمان آبیاری بوده که در نهایت موجب افزایش تولید تا حد پتانسیل گیاهان خواهد شد.

منابع: