برنامه ریزی کاربردی جهت سازگاری با کم آبی در فضای سبز شهری
با توجه به شرایط اقلیمی و کاهش نزولات در جهت سازگاری با کم آبی موارد بشرح ذیل بصورت عملی در دستور کار شهرداری قرار گرفت است :
- استفاده از شیوه آبیاری قطره ای و استفاده از آبپاش ای چرخان
- استفاده از مالچ گیاهی برای کاهش تبخیر آب آبیاری و نفوذ بهتر آب
- تغییر الگوی ساعات آبیاری عرصه های فضای سبز در ساعات اولیه روز و شب با شروع فروردین هرساله
- برنامه ریزی مدون دوره آبیاری درختان با توجه به فصول سال
- انجام عملیات زراعی جهت کاهش آب مصرفی :مبارزه با علف هرز تشتک گذاری و هرس و...
- افزودن مواد آلی به خاک با هدف افزایش ظرفیت نگهداری آب در پاییز بصورت سالیانه
- آبیاری عرصه های فضای سبز بوسیله فاضلاب 12000 لیتر در روز
- استفاده از گونه های مقاوم به خشکی و نیاز آبی کم در طرح کاشت فضای سبز شهری از سال 92 تا کنون (نخل ینتی –خرزهره-ابریشم مصری-زبان گنجشک –کاج- زیتون تلخ و...)
- انجام 70 ٪طرح جداسازی آب شرب از فضای سبز
شرح طرح:
با توجه به اینکه استان سیستان و بلوچستان در کمربند خشکی و شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک قرار دارد و پدیده خشکسالی طی سالیان متمادی گریبان گیر منطقه است استفاده بهینه آب عامل مهمی جهت برون رفت از این شرایط با کمترین خسارت به فضای سبز شهری می باشد واز طرفی جایگزینی عنوان مقابله با خشکسالی با کلمه سازگاری با کم آبی توسط مسئولان به این معنا که سازوکار عبور ا ز بحران آب ٰ
مدیریت تقاضا است نه عرضه پس برآنیم که به این تعریف برسیم که نباید نگرشی مقطعی و آنی به این موضوع داشته باشیم. بلکه باید بر مبنای مقابله اضطراری و تدوین یک برنامه بلند مدت ، منظم و مداوم جهت آمادگی و پیشگیری از گسترش این بحران جلوگیری برآمده و در مواجهه با این امر تهدید ها رو به فرصت تبدیل کنند .
با این حال در سالهای اخیر راهکار ای مختلفی برای مقابله با بحران امتحان شده و در برنامه کاری مصرف کنندگان عمده آب چون شهرداریها قرار گرفته است.
اگرچه منابع آب شرب از فضای سبز جداست با این حال سهم اعظمی از آب در این قسمت مصرف می شود که با توجه به کاهش نزولات جوی و عدم تغذیه و ذخیره آب های زیرزمینی در سال های اخیر مدیریت این منابع ضروری است و اجرائی نمودن کامل طرح نقش بسزائی در این زمینه دارد از طرفی استفاده از روش های نوین آبیاری و کم آبیاری (آبیاری قطره ای ) میتواند حد زیادی از هدر رفت آب را در فضای سبز کاهش دهد با توجه به اینکه سهم زیادی از آب در روش های آبیاری سنتی چون غرقابی از دسترس گیاه خارج می شود با استفاده از این روش میتوان بنا بر نیاز واقعی به گیاه آب رساند. و در جوهای خاکی و کانال ها میتوان از پوشش پلاستیک استفاده نمود تا از هدر رفت آب جلوگیری کرد .
از طرفی تعیین استاندارد وسعت فضای سبز و شناخت نوع گونه های مورد استفاده عامل مهمی است که در مورد آبد هی و مصرف بهینه آب موثر می باشد مواردی چون نژاد گیاه و مقاومت گیاه میزان آب مصرفی را به حداقل می رساند .جلوگیری از کاشت چمن در مناطق شهری و جایگزینی با گیاهان با نیاز آبی کمترچون (کاج –نخل زینتی –خرزهره-ابریشم مصری –زبان گنجشک –زیتون تلخ و...) و از طرفی استفاده از درختان با عمق ریشه عمیق (بیش از سه متر) نیازآبی گیاه را طی گذشت زمان کاهش می دهد در صورتی که نهال های غرس شده با توجه به سیستم ریشه ای سطحی به نسبت نیاز آبی بیشتری خواهند داشت .
همچنین مهمترین عامل در حفظ ذخایر آب تعیین زمان مناسب برای آبیاری می باشد زمانیکه حداقل تبخیر از آب را داشته باشیم که با توجه به اقلیم بهترین زمان قبل از طلوع خورشید یا بعد از غروب آفتاب می باشد که با استفاده از مالچ پاشی سطح کشت میتوان رطوبت سطح را حفظ و با بهبود ساختمان خاک ظرفیت نگهداری رطوبت خاک را افزایش داد . انجام عملیات به زراعی چون سله شکنی و شخم سطحی پس از آبیاری باعث کاهش تبخیر از سطح زمین میشود وبا جلوگیری از رشد علف های هرز میتوان از هدر رفت آب جلوگیری کرد .
هرس درختان در فصل گرم سال (تیر –مرداد)سربرداری و کوتاه کردن شاخه های طویل و حذف شاخه های آلود و مزاحم با کاهش سطح سبز درخت در کاهش آب مصرفی درخت موثر است .
استفاده از کودهای شیمیائی مناسب مثل پتاسیم با افزایش مقاومت گیاه به خشکی نقش موثری در کاهش آب مصرفی گیاه دارد با این حال جز موارد مورد نیاز نباید از تسریع کننده های رشد مثل کودهای ازته استفاده نمود .
ازروان آب های شهری و فاضلاب میتوان بعنوان منابعی جهت صرفه جوئی درمصرف آب یاد کرد از این رو ارائه طرح های مرتبط و اجرائی درخصوص بازچرخانی فاضلاب و استفاده از این منبع جز مواردی است که در آینده سهم بسزائی در این مهم خواهد داشت .
با توجه به سرانه بالای مصرف اب فرهنگ سازی و ایجاده انگیزه درخصوص مدیریت آب و آگاه سازی عمومی مشارکت مردم توسط نظام آموزشی و رسانه ها ونهاد های مردمی و... به عنوان یک اصل مهم میتواند سهم بسزائی را ایفا نمایند .
در نتیجه آگاهی کافی و برنامه ریزی مدون و مدیریت صحیح میتواند دستگاههای اجرائی را در پیشبرد اهداف برنامه سازگاری با کم آبی یاری نماید.
گروه: فضای سبز