فضای سبز اقتصادی و سازگار با کم آبی (درس آموخته¬های جایگزینی کاشت چمن با گیاه آلوئه ورا در جزیره قشم)

علیرغم مصرف بالای آب در چمن و مشکلات کم آبی در اکثر نقاط کشور، کشت گیاه چمن به منظور پوشش فضای سبز شهری سالیان طولانی است که توسط شهرداری ها و سازمان های زیر نظر آنها ادامه می یابد و استفاده اقتصادی و اشتغالزایی قابل توجهی نیز ندارد. در چنین شرایطی تغییر پوشش گیاهی و استفاده از محصولات جایگزین با مصرف کمتر و نیز حتی سازگار بودن جهت تخصیص منابع آب نامتعارف کاملا ضروری به نظر میرسد. در این راستا شرکت دانش بنیان طراحان انرژی سبز پس از بررسی گیاهان مختلف، تمرکز خود را بر گیاهان دارویی قرار داد و از بین 700 گیاه دارویی، لیست 20 گیاه دارویی متناسب مناطق خشک و نیمه خشک را تهیه کرده و در نهایت 5 گیاه اقتصادی را جهت اجرا پایلوت در جزیره قشم انتخاب کرد. از بین این گیاهان پس از یکسال طی دوره کشت، گیاه آلوئه ورا انتخاب شد. در این پایلوت که طرح فاکتوریل اجرا گردد، 5 گیاه به همراه 3 فاکتور مرتبط با آبیاری با آب شیرین، آبیاری با آب لب شور و آبیاری با آب بازیافت در سه تکرار مختلف انجام شد. گیاه آلوئه ورا در مقایسه با چمن و در شرایط آبیاری با آب شیرین 60 درصد صرفه جویی آب دارد.آلوئه ورا علاوه بر مقاومت به خشکی نسبت به شوری نیز مقاوم است به طوریکه با منابع آب نامتعارف نیز آبیاری میشود و تا شوری 12000 پی پی ام اثر معنی داری روی عمکرد آن ندارد. با این شرایط اگر آب شیرین و آب دریا با شوری حدود 10000 پی پی ام باشد با 80 درصد آب شیرین و 20 درصد آب دریا میتوانیم 10 درصد دیگر به 60 درصد صرفه جویی حالت قبل اضافه کرده و در نتیجه با استفاده از آب نامتعارف میزان صرفه جویی را به 70 درصد نسبت به الگوی کشت چمن رساند میزان مصرف آب در سال به ازا هر هکتار کاشت آلوئه ورا 8800 متر مکعب میباشد در صورتیکه بمنظور کاشت چمن این میزان 23000 متر مکعب برآورد میگردد و با توجه به اینکه این شرکت در پارک زیست فن آوری خلیج فارس مستقر میباشد و در مرحله اول 6300متر مربع فضا سبز پارک زیست فن آوری از چمن به آلوئه ورا تغییر داده شد، در سال 9000 متر مکعب در مصرف آب در پارک زیست فن آوری صرفه جویی شده است.

اجزای اصلی طرح:

با توجه به رایزنی های انجام شده در پارک زیست فناوری خلیج فارس طرحی پایلوت و در حدود یک هکتار طی قرارداد تحویل گرفته شد. در این پایلوت فضای سبز از چمن به آلوئه ورا تغییر داده شد و در کنار مدیریت آب و خاک و مدیریت زراعی، تلاش گردید یک الگوی کم آبی در توسعه فضای سبز برای مناطقی که شرایط اقلیمی همانند قشم (مناطق خشک و نیمه خشک که راهکاری برای کم ابی ندارند) ارائه شود. اکنون محققین پایلوت در حال فراوری این محصول (و همچنین سایر محصولات مشابه) و بازاریابی در جوامع محله برای توسعه کشت این گیاه در کل جزیره است.

خروجی های کلیدی:

افزایش 60 تا 70 درصدی صرفه جویی در آب به ترتیب تحت شرایط آبیاری با آب شیرین و آب نامتعارف در مقایسه با آبیاری چمن.
ارزش اقتصادی قابل ملاحظه محصول پیشنهادی در مقایسه با مصرف کنندگی صرف گیاه چمن.
ایجاد فضای اشتغال در ارتباط با برداشت، فراوری، بسته‌بندی و فروش محصول آلوئه‌ورا.

تصاویر مرتبط با اجرا طرح در فضا سبز پارک زیست فن آوری خلیج فارس