احداث کانال بتنی انتقال

با توجه به اجرایی شدن پروژه مدیریت جامع حوزه های آبخیز استان خراسان شمالی  - حوزه سد شیرین دره و اولویت های جوامع محلی در بخش مدیریت منابع آبی، جهت جلوگیری از تبخیر و هدر رفت آب، در روستاهای تفتازان، قلهک، قتلیش، ایزمان، بربر قلعه، تازه قلعه و رزقانه کانال های سنتی انتقال آب به طول 7100 متر، سیمانی شد.

شرح تجربه:

کمبود آب، پایین بودن راندمان آبیاری، خشکسالی، پراکندگی نامناسب نزولات جوی، نیاز روز افزون به مواد غذایی بیشتر و... از عواملی هستند که لزوم استفاده بهینه از منابع آب موجود و جلوگیری از اتلاف آن را ایجاب می کند. در استان خراسان شمالی قسمت اعظم آب کشاورزی هنگام انتقال در کانال های پوشش نشده بر اثر نفوذ در کف و جداره های کانال و یا بر اثر تبخیر تلف می شود. اگر بتوانیم این تلفات را کاهش دهیم مانند این است که به منابع جدیدی دست یافته ایم.

زمان و موقعیت جغرافیایی:

پروژه مدیریت جامع و منارید از سال 95 به روستاهای پایلوت ورود پیدا کرده است. موقعیت روستاهای مذکور به شکل زیر میباشد.

شیب و سطح مقطع مناسب نهر:

جهت انجام پوشش انهار باید شیب طولی و مناسب نهر در نظر گرفت. شیب طولی نهر باید طوری انتخاب گردد که سرعت آب از  1.5 الی 2 متر در ثانیه تجاوز نکند. اگر شیب زیاد باشد باعث فرسایش دیواره های نهر می شود و اگر کم باشد علاوه بر این که تبخیر بیشتر صورت می گیرد موجب ته نشین شدن گل ولای موجود آب در طول نهر میگردد. سطح مقطع نهر را میتوان به شکل های گوناگون ساخت. بهترین مقطع نهر جهت احداث کانال، به دلایل فنی و اقتصادی مقطع ذوزنقه ای است زیرا از نظر اجرایی مشکلات کمتریدارد و محیط تر شده نیز کمتر از بقیه موارد است.

مقطع عرضی کانال:

اگر دبی کانال مانند زمانی که آب از چاه یا قنات تامین می شود در تمام طول سال ثابت باشد، در این صورت ابعاد آن با زمانی که ثابت باشد، متفاوت خواهد بود. 

مقطع کانال بتنی 

فرآیند اجرا:

 با توجه به جلسات ظرفیت‌سازی، یکی از اولویت‌های اهالی روستاها، مدیریت منابع آب روستا با استفاده از پوشش انهار بوده است. به دنبال جلسات ظرفیت­سازی که توسط کارشناسان ظرفیت­سازی استانی برگزار شد، اعضای  گروه برنامه­ریزی و توسعه در این روستاها بر اساس ظرفیت­ها و استعدادهای موجود در روستا متقاضی مدیریت مشارکتی منابع آب در راستای اهداف پروژه مدیریت جامع حوزه های آبخیز شدند.

در ادامه کارشناسان ظرفیت­سازی جلسه­ای را با گروه برنامه­ریزی و به منظور امکان­سنجی اجرای این طرح و بررسی منابع انسانی  برگزار نمودند که در نهایت اجرای طرح مورد تقاضای اعضای گروه ها با توجه به توضیحات مبسوط و با توجه به اهداف پروژه مدیریت جامع و منارید و ظرفیت موجود در روستا مورد بررسی قرار گرفت .از اینرو اجرای طرح مدیریت مشارکتی منابع آب  از طریق اعتبارات پروژه  مدیریت جامع و منارید در دستور کار قرار گرفت. لازم به ذکر است که نقش مردم در اجرای این طرح تامین  نیروی کاری، ادوات لازم جهت پی کنی،  هزینه اسکان و ایاب و ذهاب نیروی کار  و هزینه جابه‌جایی و خرید مصالح داخل روستا می­باشد.

در راستای اهداف فوق تیم تسهیلگری منارید خراسان شمالی با توجه به اعلام آمادگی جوامع محلی در راستای اجرای طرح هدایت و کنترل مسیر آب در روستای قلهک (احداث کانال بتنی) پس از بررسی و نظرخواهی از کارشناسان فنی سازمان جهاد کشاورزی و برگزاری جلسات با جوامع محلی روستاهای پایلوت و اعضای گروه برنامه بیان نمودند که در صورت اجرای این طرح زمینه رونق فعالیت های کشاورزی مطرح می گردد.در این جلسه با مشورت جوامع محلی نحوه اجرای پروژه و تقسیم کار صورتجلسه شد. این فعالیت با مشارکت اعضاءگروه توسعه و برنامه‌ریزی روستاها بدین شرح است که مردم محلی در زمینه تأمین نیروی کارگری و وسیله حمل و نقل اعلام آمادگی کردند پس از مراحل مذکور تیم پروژه  مدیریت جامع و منارید به تهیه کانسپت اقدام نموده و نقش جوامع محلی و پروژه را به طور کامل و شفاف مشخص نمودند.

پس از آن گروه برنامه­ریزی و توسعه روستاها اقدام به خرید مصالح و انعقاد قرارداد با کارشناس بنا  و اجرای پروژه را آغاز نمودند.که در ادامه بهره برداران با برنامه ریزی دقیق و تقسیم کار شروع به پی کنی و فراهم نمودن بستر کار نمودند که پس از پی کنی نیز کار بتن ریزی را شروع کرده و در حال حاضر  کانال بتنی بهره برداری شده است. بر اساس پیگیری‌های پروژه مدیریت جامع و منارید در استان خراسان شمالی، بازدید، نقشه‌برداری و برآورد قیمت توسط کارشناسان فنی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی انجام شده و مورد تایید قرار گرفته است.

تصاویر

قبل از اجرای کانال بتنی:

در مرحله اجرای کار کانال بتنی:

اتمام کار و بهره برداری:

جدول شماره 1.لیست افرادی که در اجرای طرح مشارکت داشتند.